Page images
PDF
EPUB

in altera, sicuti est, intuendum et amplexandum. Illorum alterum si ab altero sejungatur, humana quae haberi potest in praesenti vita perfectio consistere nequit, nec etiam ea, quae in altera est, obtineri. Unde ipsa veritas et bonitas Christus Jesus, Joannis Baptistae laudans perfectionem, hanc duo illa complecti debere innuit, dicens: Ille erat lucerna ardens et lucens (1). Quae verba commentans S. Bernardus, inquiebat: Est tantum lucere vanum, tantum ardere parum; lucere et ardere perfectum (2). Hanc utique perfectionem omnes habuerunt sancti Ecclesiae doctores, quia omnes scientia pariter et charitate excelluerunt, omnes utramque scriptis promovent suis, at non omnes usque adeo, ut, sicut legentis animum scientia immediate imbuunt, sic etiam affectum immediate inflamment; vel non usque adeo eorum scripta redolent amorem, ut alius quis praeter Bonaventuram, Doctoris Seraphici nomen mereatur. Omnes quidem lucent propter charitatis ardorem, quam, luce doctrinae mediante, accendunt et fovent: unus vero Bonaventura lucet simul et ardet in scriptis suis, quibus utrumque simul et immediate promovet in legentium animis, cognitionem videlicet et amorem, scientiam et charitatem. Id namque praecipuum et singulare fuit in Bonaventura, quod sic scribendo cum summa eruditione, parem pietatis ardorem conjunxit, ut lectorem docendo moveat, et in intimos animi recessus illabatur, AC SERAPHICIS QUIBUSDAM ACULEIS cor compungat, et mira devotionis dulcedine perfundat (3). Unde merito nedum Doctor pulcherrimus et excellentissimus super omnes doctores sui temporis audit (4), sed ipse solus elapsis hucusque temporibus, ut magister illuminatissimus, pro singularitate sapientiae appellatus est DOCTOR SERAPHICUS (5).

(1) Joann. v, 35.

(2) Serm. in Nativ. S. Jo. Bapt., edit. Venet. 1750, tom. 2, col. 267.

(3) Bulla Triumphantis Jerusalem.

(4) Martinus monachus Fuldensis, in suo Chronico perducto ad aunum 1373, apud Joannem Georgium Eccardum in Corpore Historico medii aevi, edit. Lipsiens. an. 1723.

(5) Joannes de Turrecremata Ord. Praedicator. in Tractatu De veritate conceptionis B. Virginis, part. 6, cap. 30, fol. 121, edit. Romae 1544.

Quisquis igitur humanae perfectionis cupidus, hanc per media faciliora et proximiora sibi esse adipiscendam recte judicat, huic profecto S. Bonaventurae doctrina prae aliis eligenda, ejusque scriptis prae aliis insistendum. Ille enim, ajebat clarissimus Gerson, ille enim singulariter inter omnes Doctores catholicos, pace omnium salva, videtur idoneus et securissimus ad illuminandum intellectum et inflammandum affectum. Unde si quaeratur a me, quis inter ceteros doctores plus videatur idoneus, respondeo sine praejudicio, quod dominus Bonaventura, quoniam in docendo solidus est et securus, pius et devotus (1). Si ergo et doctus vis esse et devotus, illius operibus esto intentus (2).

Equidem si ullis umquam temporibus opus fuit doctrinae vacandi, quae, dum studet illuminationi intellectus, totum referat ad pietatem et religiositatem affectus, haec nostra sane ipsa sunt, in quibus tanta malorum viget multitudo, ut undique veritas et charitas, ex quibus anima Ecclesiae Christi constituitur, acerrime impugnentur. Atqui hujusmodi doctrina ea profecto est, quae seraphica simul et cherubica merito nuncupatur: haec vero ejus propria est qui jure Doctor Seraphicus antonomastice dicitur, quique in omnibus scriptis suis ignem docet cum lumine (3), ac ea de divinis rebus scripsit, ut Spiritus Sanctus in eo locutus videatur (4). Qua plane doctrina, cum seraphica sit, nulla sublimior, nulla divinior, nulla salubrior, nulla suavior pro theologis (5). Quapropter idem celeberrimus Joannes Gerson Universitatis Parisiensis Cancellarius, quamvis ingenio, doctrina et scriptis maxime floreret, se tamen, divinam praecellentiam operum S. Bonaventurae demiratus, veluti garrulum arguebat (6), atque ideo ab aliis operibus lucubrandis sibi supersedendum esse existimans

(1) De examin. doctrinar., tom. 1, col. 21, edit. Antuerp. 1706. (2) Trithemius, De Scriptoribus eccles., cit. edit., pag. 112.

(3) Joan. Gerson in epist. ad quemdam Minoritam.

(4) Bulla Superna Sixti IV, et Triumphantis Jerusalem Sixti V.

(5) Joan. Gerson, in Tract. De examinat. doctrinar., t. 1, col. 21, cit. edit.

(6) Ibid. “Quanto, inquit, diligentius in senectute mea sum revolutus ad studium ipsius (Bonaventurae), tanto facta est amplius confusa garrulitas mea.

ut Bonaventurianis multiplicandis operam impenderet, se et alios ad id laboris excitabat inquiens: Dixi mecum: Sufficit haec doctrina. Ut quid stulto labore consumeris? Quid dictas ? Quid scribis? Multiplicentur potius et transcribantur opera Doctoris istius, de quo vere dicitur illud Christi de Joanne: Erat lucerna ardens et lucens (1).

Nobis propterea qui toto coelo ab eminentia Gersoniani ingenii distamus, cum tamen pariter cum eo vehementer admiremur singularem ac prope divinam S. Bonaventurae sapientiam, eadem illius verba usurpare, ac potiori jure, alia si praestare cuperemus, nobis ipsis dicere liceat: Multiplicentur potius opera Doctoris Seraphici, quorum hactenus cusas editiones haud sufficere ad integram et germanam ejusdem doctrinam exhibendam compertum habemus, et in sequenti capite aggredimur demon

strare.

(1) In eodem Tract. De exam. doctrin., loc. cit. - In epistola vero ad Oswaldum Carthusiensem edit. cit., tom. 1, col. 11, ait: "Doctrinam theologicam proprie dicendam eximii et Seraphici Do"ctoris domini Bonaventurae Cardinalis, offero me laboraturum, quod habeatur ad transcrit enน dum. 17

CAPUT II.

De generalioribus operum Sancti Bonaventurae collectionibus, deque praecipuis qui eadem censuerunt auctoribus,

qui majori vel auctoritate vel eruditionis fama gaudent,

seu

causae proximae novae editionis adornandae.

I.

Doctor Seraphicus tantam sapientiae famam in universi orbis partibus consecutus est, ut non solum viri summi et Universitates ejus doctrinam secuti fuerint, inque suis scriptis retulerint aut commentariis illustrarint, verum etiam plura opera quae sub ejus nomine circumferebantur, ad eorum utilitatem qui Latio minime assueti essent, in varias linguas, italicam, germanicam, gallicam, anglicam, hibernicam, flandricam, hispanicam, sclavicam, sinensem, aliasque alibi recensendas, translata fuisse compertum habeamus. Statim vero ab ipsis artis typographicae incunabulis imprimi coepta, quandoque absque temporis, loci ac typographi notis, quandoque his omnibus notis, vel earum aliqua, impressis, ita frequenter eadem aut alia dein inventa iterum edi continuatum, ut in singulis saeculis pauci numerentur anni, quibus nulla, aut plurium simul, aut singularium operum S. Bonaventurae tributorum, editio prodierit. Quae omnia et singula cum nostrae futurae editionis praefationes et prospectus chronologici relaturi sint, nunc ad rem nostram genera

liores tantummodo operum S. Bonaventurae collectiones paucis perstringimus, ut veluti materiam exhibeamus integram, circa quam praecipui illorum censores in diversas abierunt sententias.

Prima itaque omnium operum et opusculorum S. Bonaventurae editio Romae prodiit, typis Vaticanis, jussu Sixti V Pontificis Maximi an. 1588 coepta, atque ad umbilicum perducta sub Clemente VIII an. 4599. Septem tomis in folio constat, quorum sextus et septimus opuscula continent in quatuor partes tributa, reliqui opera. Nullum ferme opus, ait Casimirus Oudinus, ex Vaticana typographia processit, quod his operibus comparari possit ob papyri nitorem atque puritatem, ob praeli elegantiam et emendationem, omnibus in hac editione ad splendorem concurrentibus (1). Ipsi adornandae operam contulerunt egregiam viri doctissimi plures, atque ingenii laude percelebres, nec, pro tempore quo vivebant, artis criticae expertes, nimirum: Constantius S. Rom. Eccles. Cardinalis Sarnanus, Minorita Conventualis, qui fato cessit antequam opus completum videret: Angelus Rocca Ordinis Eremitarum S. Augustini, sacrarii apostolici praefectus et episcopus Tagastensis: Franciscus Lamata doctor theologus, ac denique Petrus Galesinius Protonotarius, ut ajunt, Apostolicus.

Hi viri eruditissimi tantam conciliarunt auctoritatem editioni a se adornatae, ut ad hujus normam prodierit altera, nempe Moguntina, an. 1609, sumptibus Antonii Hierati, ac tertia Lugduni an. 1678, impensis Philippi Borde, Laurentii Arnaud et Petri Borde, utraque septem voluminibus in folio constans, ordine editionis Vaticanae in operum distributione nihil immutato.

Quarta editio Venetiis lucem aspexit an. 1751 ex typographeo Stephani Orlandi et Joannis Baptistae Albritii, curantibus patre Joanne Mazzucato et patre Joanne de Augustinis, qui, Venetiis nati et regulam S. Francisci professi, quatuor per an

(1) In Commentar. de Scriptoribus eccles., tom. 3 col. 380, edit. Lypsiae an. 1722.

« PreviousContinue »