aliorum continens, latius ostendit atque confirmat ea quae jam superius protulimus de celebratissima fama concionatoris praestantissimi quam ubique terrarum Seraphicus Doctor obtinuit, deque multitudine sermonum quos, aliis licet permultis negotiis occupatus, e publico suggestu recitavit, atque etiam de maxima aviditate qua hominum genus quodlibet eum concionantem audire cuperet, deque precibus, quibus, vel cum tempus forte, aut voluntas, aut corporis dispositio deessent, ad saepissime concionandum devinciebatur. In eo namque uno codice plures occurrunt sermones, ad petitionem et preces aliorum habiti; permulti vero sunt quos, nisi obsecratus, non habuisset. Qui vero eum obsecrabant, ut e suggestu perorantem audirent, haud homines erant tantummodo vulgares, sed ipsi monachi, ipsi clerici, ipsi concionatores, ipsi qui a praedicationis munere Fratres Praedicatores vocantur, ipsi principum consiliarii et administri, ipsi reges et regum filii et familiae, ipsi Episcopi et Cardinales, atque Romani ipsi Pontifices Summi, ipsi S. Bonaventurae socii ac in theologia magistri, viri doctissimi atque famosissimi, ipsae florentissimae ac celeberrimae Universitates, ipsi denique Conciliorum patres praestantissimi. Loca, tempora, personas coram quibus sermones habuit, aliasque rerum circumstantias in eo uno codice adnotatas si animadverteris, Bonaventuram videbis ubique et semper ad concionandum paratissimum, et egregie cuilibet hominum coetui et conditioni sermonem suum aptare scivisse, videlicet clero et populo, monachis et monialibus, rudibus et doctissimis, magistris et scholaribus, fratribus Praedicatoribus et Minoribus, Cluniacensibus et Carthusiensibus, Canonicis regularibus et saecularibus, magistratibus et Episcopis, Universitatibus et Synodis, rerum publicarum administris et Ecclesiae universalis Cardinalibus : consuetumque ei fuisse aequo animo conciones habere in humilibus fratrum Minorum claustris ac in aula regali, tam in capitulis monachorum quam in provincialibus conciliis, tam in Concistoriis coram Summo Pontifice quam in oecumenicis Ecclesiae con

ventibus, tam in parvis ecclesiis quam in magnis cathedralibus, qualibet festivitate vel die, ac pluries eadem die, vel ipso etiam recreationis tempore et pro recreatione. Idque non tantum una in regione, sed in plurimis, iisque dissitis, atque in perillustribus Italiae praesertim et Galliae urbibus et aliquando etiam Germaniae et Hispaniae. Diceres profecto, laudati codicis rubricas inferius positas percurrendo, quodlibet hominum genus ubique terrarum a Bonaventura, quavis pertranseunte seu itinerante vel commorante, et licet semper gravissimis occupato negotiis, tributum summae eloquentiae suae, eruditionis immensae et ardentissimae, qua ejus verba aestuabant, caritatis, sibi persolvi poposcisse: ipsum vero, semper et ubique ad solvendum paratissimum, omnibus et ubique solvisse. Ac dein si perpenderis, S. Bonaventurae aevo quamplurimos floruisse praestantissimos concionatores, ad duos maxime Minorum et Praedicatorum Ordines pertinentes, qui fama suae praedicationis et doctrinae mundum repleverant, haud anceps animo eris, tecum reputando, Bonaventuram inter praestantiores et celebriores sui aevi praedicatores celeberrimum fuisse atque praestantissimum. Hinc etiam Bonaventuram factum puto universo orbi notissimum, ac tantae auctoritatis, ut orbis eum clamaret summo dignissimum praesulatu (1).

Quís itaque non admirabitur vehementer summum Bonaventurae ingenium, ac pro miraculo non habebit, quod, quamvis semper lectionibus habendis vel Ordini regendo et libris scribendis esset intentus, semper tamen et ubique praedicando vacaret? Quis unquam in posterum, vel leetis tantum sequentibus unius codicis rubricis, tantum desipiet, ut velit summorum ingeniorum vires et dona sive gratiae sive naturae, quibus afflue

(1) Scriptor aequalis Bernardus de Bessa in anecdota Chronica de beato Francisco et sociis ejus, cujus Chronicae manuscriptae plura exempla in bibliothecis inspexi. Anonymus quidam Carthusiensis (apud Martenii Ampliss. Collect. veterum scriptor., tom. 6, col. 71, edit. Paris. 1729) memoriae prodidit, quod Bonaventura fuisset Papa, omnium judicio, si vixisset.

bant, propriis vulgarium hominum recensere et metiri? Pudeat idcirco Oudinum effutiisse, non satis otii Bonaventuram habuisse ad tot conciones habendas, quot ei Romani editores tribuerunt. Pudeat quoque Venetos editores dicere ausos, nihil otii nactum fuisse Bonaventuram ad sermones e publico suggestu recitandos. Quandoquidem si idem qui sermones de tempore et de festivitatibus, in hoc uno codice contentos, ex ore Bonaventurae dicentis excepit, alios etiam quos de sanctis et de communi Sanctorum, et de aliis materiis quamplurimis et diversis habuit, pariter excepisset et in membranas retulisset, tot profecto haberemus sermones S. Bonaventurae germanos, quot saltem ter, nisi forte quater vel quinquies, eos numero excederent, qui in Romana habentur editione. Sed ne pluribus lectorem detineam, rubricas sermonum, atque initium et finem testimoniorum sacrae Scripturae, quibus illi incipiunt, ejus sub oculos pono in capite sequenti. Moneo autem singulas rubricas singulis sermonibus in codice praeponi, iisque numeros ordinis, quibus distinguuntur et numerantur, a nobis additos fuisse. Cetera, praeter titulum capitis et aliquas notulas ad calcem subjectas, ipsum codicem fideliter referunt.

CAPUT II.

Rubricae

Sermonum ineditorum Seraphici Doctoris S. BONAVENTURAE

in quodam mss. Codice Italico contentorum.

4.

2.

3.

4.

5.

6.

Sermo fratris Bonaventurae coram rege Franciae, in palatio extra Parisius apud nemus, in prima dominica de Adventu ante Natale. Ecce odor filii m..... benedixit Dominus. Item sermo fratris Bonaventurae, eadem die, coram regina Franciae et filia ejus regina Navarriae. Quasi cedrus... frondibus nemorosa.

Sermo fratris Bonaventurae, Parisius, coram Universitate studentium, in domo Praedicatorum, tempore Adventus, dominica prima. Venite ascendamus ad..... domum

Dei Jacob.

Sermo fratris Bonaventurae, prima dominica de Adventu, in conventu fratrum Montispessulani, coram fratribus tantum, quem fecit rogatus in die sanctae Agathae, quia fratres communicare debebant. Qui timent D..... sancti

ficabunt animas suas.

Item sermo fratris Bonaventurae, prima Dominica de Adventu, coram Universitate in Montepessulano.

ecce nub......... similem filio hominis.

Vidi et

Item sermo fratris Bonaventurae, prima dominica de Adventu, in domo Praedicatorum, coram fratribus, in Montepessulano, in capitulo.

Germinet terra.... juxta

genus suum.

7.

8.

9.

Sermo fratris Bonaventurae, editus in Lugduno, ad populum, prima dominica de Adventu.-Erunt signa in s. e. luna etc. Item summaria intentio evangelii secundum Lucam, quod legitur prima Dominica de Adventu secundum ordinem sanctae Romanae Ecclesiae, et praedicavit eam sic decurrendo evangelium illud frater Bonaventura, coram rege Franciae ad petitionem ipsius. Erunt inquit signa etc.

Item sermo fratris Bonaventurae de eadem dominica, factus in capella domini regis, Parisius, coram rege et familia. Erunt signa in s. et l. et stellis.

10. Item sermo fratris Bonaventurae, factus Lugduni in choro majoris ecclesiae, coram clericis et canonicis Lugduni, in eadem ecclesia. Erunt signa (in) sole, luna et stellis. 11. Item sermo fratris Bonaventurae, editus prima dominica de Adventu, cum esset Cardinalis, praesente Papa Gregorio X et multis Cardinalibus et tota Curia, ad missam. Dominus dabit benignitatem.. fructum suum. 12. Item sermo fratris Bonaventurae, factus in domo Praedicatorum, Parisius, coram Universitate. Dicite filiae S.....

mansuetus.

13. Item sermo fratris Bonaventurae de eadem dominica, factus in eadem domo Praedicatorum, Parisius, coram Universitate. Benedictus qui v. i. nomine Domini.

14. Item sermo Bonaventurae, prima dominica de Adventu, editus in conventu fratrum Minorum, Parisius, in capitulo. Respicite et levate cap.... redemptio vestra. 15. Item sermo fratris Bonaventurae, editus in conventu Lugdunensi coram fratribus in capitulo, prima dominica de Adventu. Scitote quia prope est regnum Dei.

16. Item sermo fratris Bonaventurae, editus in sancto Dionysio de Parisiis, prima dominica de Adventu, coram toto monasterio, in capitulo monachorum. Videbunt filium

ho... et majestate.