immundi essent, nunc autem sancti sunt. Quod si infidelis discedit, discedat: non enim servituti subjectus est frater aut soror in hujusmodi : in pace autem vocavit nos Deus."1 Si infidelis consentiat habitare cum converso absque injuria Creatoris, ut aiunt, scilicet nullum obicem fideli in via salutis statuendo, vinculum matrimonii non solvendum declaravit S. Congregatio Conciliii, prout refert Benedictus XIV. Matrimonii autem solutio tantum fit, quando jam aliud a converso initur. Ante novas nuptias monendus est conjux infidelis, eique optio datur vel habitandi pacifice cum fideli, vel juribus matrimonii prorsus renuntiandi.

§. III. DE DIVORTIO THORI.

60. Quamvis nullo unquam in rerum eventu solvi possit vinculum matrimonii fidelium semel validi et consummati, etiam suprema Ecclesiæ auctoritate, conceditur tamen divortium thori et habitationis graves ob causas. Et quidem imprimis ob adulterium, licet enim innocenti sese a consortio adulteri separare, præsertim interveniente judicis ecclesiastici sententia. Id ex Christi verbis, permittentis ut dimittatur mulier ob fornicationem, constat. Idem jus competit uxori, nam ea est contractus natura, ut pares sint in eo quod pertinet ad conjugii fidem. Ita docuerunt summi viri, Ecclesiæ illustres doctores. S. Basilius: "Domini autem sententia æque viris ac mulieribus convenit, quod non liceat a matrimonio discedere, præterquam propter fornicationem."4 S. Chrysostomus: "In aliis quidem plus habeat, inquit, vir: ubi vero ratio habenda est pudicitiæ, minime superior sit. Vir sui corporis potestatem non habet, neque uxor. Magna hic paritas, et prærogativa nulla." Hæc illi, pro sacramenti sanctitate, et dignitate; longe alias ac recentiores quidam qui censent leges non debere adulterium viri plectere paribus pœnis, eo quod non idem societati civili proveniat damnum. Eadem tamen fit injuria sacramento, et fides contrahendo præstita violatur, cum gravi alterius contrahentis injuria.

6

61. Divortium ob adulterium concessum perpetuum est, adeo ut innocens numquam teneatur condonare culpam alteri licet pœnitenti, ad con

(1) I Cor. vii. 12.

(2) De Syn. Diœc. l. xiii. c. xxi. §. 1.

(3) Ib. l. vi. c. iv. n. 4.

(4) Ep. 1. ad Amphilochium.

(5) Hom. xix. in c. vii. ep i. ad Cor.

(6) Montesquieu, Pothier, et Taylor apud Kent Comm. vol. ii. p. iv. Lec. xxvii. n.

2

sortium maritum eum excipiendo. Ad tempus conceditur divortium graves ob causas, quas non indicavit Christus, quia de perpetuo divortio erat interrogatus. Ecclesiæ potestatem hac in re vindicavit concilium Tridentinum canone edito: "Si quis dixerit Ecclesiam errare, cum ob multas causas separationem inter conjuges quoad thorum, seu quoad habitationem ad certum incertumve tempus fieri posse decernit ; anathema sit."1 Causæ præcipuæ recensentur immoderata sævitia, morbus contagiosus, amentia et furor conjugis, vis adhibita ut conjux a necessariis religionis muniis absterreatur, vel ad crimina patranda inducatur. Pleræque hæ causæ divortii a vinculo legibus civilibus fœderatarum nonnullarum provinciarum statuuntur: nonnullis divortium a thoro tantum ob alias præter adulterium causas concedentibus, aliis penes judices arbitrium relinquentibus alterutrum divortium concedendi, pro injuriæ ratione, et petitione læsi conjugis.5

3

(1) Sess. xxiv. can. 8.

(2) Cap. Litteras, Extra de rest. spol.

(3) Cap. ii. de divortiis.

(4) "For extreme cruelty in either of the parties, the court of chancery may decree a divorce from bed and board for ever thereafter, or for a limited time, as shall seem just and reasonable." Digest of Laws of New Jersey, art. Divorce, § 8.

(5) Vide Digest of Laws of Pennsylvania, Act of 25th Feb. 1817.

CAPUT VII.

DE IMPEDIMENTIS MATRIMONII.

62. Matrimonia infidelium legibus Ecclesiæ sunt immunia, quum hæ subditos fideles respiciant, ideoque nonnisi indirecte possint attingere infideles, quatenus scilicet vetet Ecclesia fidelibus cum iis inire nuptias. Utrum ea subsint potestati principum infidelium, vel aliorum cui civiliter subjiciuntur contrahentes, inter theologos quæritur. Nobis videtur matrimonii natura ejusmodi esse ut nullatenus civili potestati subjaceat, quatenus contractus ipse individuæ vitæ societatis spectatur, hæc enim tota pendet ex voluntate et consensu contrahentium. Statui tamen possunt civili auctoritate conditiones ex quibus pendeant jura civilia conjugii, adeo ut nec conjuges legitimi habeantur, nec proles agnoscatur, legis præscripto neglecto. Equidem ad rectum rerum ordinem, et ad justam bonorum et onerum distributionem pertinet, ut conjugium civiliter agnosci possit, et probari; sed ad ipsam contractus radicem, quæ in contrahentium consensione posita est, non videtur posse potestas mere humana pertingere. Matrimonia igitur infidelium valere nobis videntur, quoties nihil obstat ex jure ipso naturæ desumptum: civilem autem non consequuntur effectum, nisi legis servatis conditionibus.

63. De matrimoniis fidelium, seu baptizatorum, jam quæritur, utrum alicui potestati, seu ecclesiasticæ, seu civili, subjaceant, non tantum quoad effectus in utroque foro, sed etiam quoad ipsam vim contractus. In confesso apud omnes est civilem potestatem posse vires in foro civili denegare contractui matrimoniali, qui celebratus non fuerit juxta leges; quæ tamen potestas non libidine imperandi, sed utilitatis civium studio exercenda est. Pari de causa in foro ecclesiastico posset irritum haberi conjugium, quod contra leges Ecclesiæ fuerit initum. Sed de valore contractus in se et coram Deo quæritur: utrum scilicet Ecclesia vel potestas civilis possit irritum facere contractum, licet contrahentes voluntatis libero consensu eum ineant, nullo obstante naturali impedimento, adeo ut vis omnis ei tollatur, tum in foro externo, tum coram Deo. Dirimens vocatur impedimentum hujusmodi, quod scilicet obstat ne valeat contractus: impediens e contra est quod obstat ne liceat contractum inire, qui tamen initus suam obtinet

64. Illud certissimum principium statuendum est ex fidei doctrina posse Ecclesiam impedimenta dirimentia constituere, et in iis constituendis haud errasse: "Si quis dixerit, Ecclesiam non potuisse constituere impedimenta matrimonium dirimentia, vel in iis constituendis errasse, anathema sit."1

65. Lutherus Calvinusque, quum nuptias naturalem tantum contractum haberent, eas nonnisi naturæ legibus vel divinis regi voluerunt. Apostata insignis, M. Antonius de Dominis, Ecclesiæ potestatem hac in re etiam impugnavit. Launojus principibus blandiens, et plures alii janseniana pice tacti, inter quos et synodus Pistoriensis auctor, Ecclesiæ abstulerunt quam civili potestati tribuerunt auctoritatem. Sectæ pleræque recentiores eos agnoscunt matrimonio obices quos lex divina statuit, eam intelligentes quæ Israelitis data est, cui nulla lege humana derogari posse affirmant. Plerique status fœderati eos gradus .consanguinitatis qui in libro Levitici nominantur, lege definierunt obstare matrimonio; qua deficiente definitione omnia valere censentur conjugia in linea collaterali, exceptis fratrum et sororum contuberniis.3

66. De Ecclesiæ potestate nulla apud nos lis agitur, continetur enim intra forum suum, nec enim tribunalia civilia nostratia agnoscunt leges ecclesiasticas, quæ tamen totam suam vim obtinent in conscientiæ foro. Quas autem a lege civili declarari contigerit nuptias irritas, de effectibus civilibus intelligere oportet; nec enim legum, latoribus in animo est de rebus spiritualibus, vel quæ ad animarum regimen pertinent, aliquid decernere quum ex constitutione totius reipublicæ Status ab Ecclesia discrimen omino servandum sit: nec quidquid valeat potestas civilis in rebus ecclesiasticis. Ita igitur apud nos conciliantur jura, quod conjugia contra Ecclesiæ leges celebrata, ab iis qui ejus auctoritate continentur, nulla sint prorsus et irrita, quandocumque lege Ecclesiastica talia declarantur: adeo ut omnibus privilegiis sacræ communionis privari queant, ecclesiasticis censuris inflictis, qui civilis sanctionis prætextu conjuges se gerunt, obice ecclesiastico haud sublato :* et e contra quæ forsan haud agnoscat civilis potestas conjugia, legis conditionibus haud impletis, possint vim habere in foro ecclesiastico, si jus divinum, naturale, vel ecclesiasticum non ob

stet.

(1) Sess. xxiv. can. iii.

(2) "Marriage ought not to be within the degrees of consanguinity or affinity forbidden in the word; nor can such incestuous marriages ever be made lawful by any law of man, or consent of parties, so as those persons may live together, as man and wife." Presbyterian confession of faith, ch. xxiv. §. iv.

(3) Vide Kent's Comment. vol. ii. Lect. xxvi. n. 83.

(4) Presbyteriani in sua confessione dicunt nullam humanam legem posse conjugiis contra legem divinam vim tribuere: at constat non omnes gradus Leviticos in fœderatis aliquibus statibus impedimenta haberi. "In several of the United States, marriages within the levitical degrees, under some exceptions, are made void by statute. Kent ibid

PROPOSITIO.

Potuit Ecclesia constituere impedimenta matrimonium dirmentia, et in iis constituendis non erravit.

Probatur I. ex perpetuo potestatis exercitio.

67. Concilium ELIBERITANUM censuit: "Si quis privignam suam duxerit uxorem; eo quod sit incestus, placuit, nec in fine dandam esse ei communionem."1 Concilium NEOCÆSAREENSE anno 314. "Mulier si duobus nupserit fratribus, abjiciatur usque ad diem mortis. Sed propter humanitatem in extremis suis, sacramentis reconciliari oportet; ita tamen, ut si forte sanitatem recuperaverit, matrimonio soluto, ad pœnitentiam admittatur." 112 Concilium AURELIANENSE II. anno 533 : "Placuit, ut nullus Christianus Judæam, neque Judæus Christianam in matrimonio ducat uxorem: quia inter hujusmodi personas illicitas nuptias esse censemus. Qui si commoniti a consortio hoc se separare distulerint, a communionis gratia sunt sine dubio submovendi."3 Concilium MOGUNTINUM anno 813: "Contradicimus quoque, ut in quarta generatione nullus amplius conjugio copuletur: ubi autem post interdictum factum inventum fuerit, separetur.' In his omnibus decretis irrita declarantur hujusmodi conjugia: unde patet eam præsulibus Ecclesiæ omni ætate insedisse persuasionem, sui juris esse impedimenta stature, quæ obstarent ne valerent matrimoniales contractus contra vetitum attentati. Porro nefas est cogitare potestatem adeo constanter adhibitam carere fundamento.

Probatur II. ex patrum testimoniis.

995

68. S. BASILIUS ait: "Canonicorum fornicatio pro matrimonio non reputetur, sed eorum conjunctio divellatur." Canonici intelliguntur juxta Balsamonem, qui virginitatem professi in canonem, catalogum scilicet monachorum vel cleri, referebantur.

69. S. GREGORIUS M. scriptis edocuit Augustinum quomodo cum Anglis ad fidem conversis, de matrimoniis gerere se deberet. Romanam legem qua permittebantur consobrinorum conjugia imprimis emendat, subjungens: "Unde necesse est, ut jam tertia vel quarta generatio fidelium licenter sibi jungi debeat. Nam secunda quam diximus a se omnino debet abstinere: cum noverca autem misceri grave est facinus."6

Probatur III. ratione theologica.

70. Quum Christus præsulibus Ecclesiæ, amplissimis verbis, ligandi solvendique dederit auctoritatem, potestate præditi censendi sunt omnia (1) Can lxvi.

(2) Can. ii.

(3) Can. xix.

(4) Can. liv.

(5) Can. vi.

(6) Ep. 1. xii. ep. xxxi. ad aug.