postea gratia in ea: deinde gratia ex ea. Super eam, ad umbrationem; in ea, ad fecunditatem; ex ea, ad salvationem. Venit enim gratia ut humanam naturam visitaret, et intravit ad eam unde exierat. Per feminam enim exierat, et per feminam intravit. Et venit gratia primum in ipsam, deinde descendit in illud quod erat ex ipsa, et sumpsit de carne Virginis naturam, hostiam pro natura, quam liberam pro liberandis offerret, ut prius in ipsam totum effunderet, quod per ipsam post modum redemptis omnibus exhiberet. tem incorruptibilem divinitatem quam habuit de A omnes filios hominum. Primum gratia super eam, æterno Patre. Istis ut interim non deficerent in via, illis ut postea perficerentur in patria. Istis ad consolationem, illis ad glorificationem. Propter hoc ergo Dei Filius pro redemptione hominum homo factus est, ut caro per carnem liberaretur, et generi humano de suo sumeretur pretium redemptionis, quatenus inde remedium fieret, unde vitium contractum fuerat, et in eodem monstraretur et peritia medici et justitia redempti, quando de suo et sanando invenitur remedium, et pretium redimendo. Quia vero a corruptione liberandum erat, idcirco pretium redemptionis incorruptum esse debuerat. Propterea mater Virgo electa est ut de munda im. maculatus nasceretur, ut sicut in coelo Deus habuit Patrem immortalem æternus, sic in terra haberet B matrem Virginem incorruptus. Igitur in cœlo qualis Pater talis Filius, et in terra qualis mater talis filius. In cœlo cum Patre æternus et immensus, in terra cum matre immaculatus et mansuetus. In cœlo cum Patre incorruptus et sublimis, in terra cum matre virgo et humilis. In cœlo imago Patris, in terra imitator matris. Mater virgo erat, et in bumilitate exsultabat. Filius Virginis virgo humilitatem commendabat. Talis ergo Agnus, qualis mater Agni; ex munda mundus, ex Virgine incorruptus. Per Virginem veniens ad nos per virginitatem præcedens nos. Per incorruptionem veniens ut peccatum tolleret, per virginitatem præcedens ut virtutem demonstraret. Veniens ut conferret remedium, præcedens ut daret exemplum. Non enim potuit arbor bona malum fructum facere, sicut arbor mala fructum bonum facere non potest (Matth. vit;Luc. vi). Quoniam omnis arbor ex fructu suo cognoscitur, radix integra, et ramus incorruptus. C Hujus ergo adventus Gabriel nuntius missus est, ut novam in carne Filii Dei nativitatem prædicaret, in qua forma servi, domino sociata, hostem potenter devicit. Fortis in illo, non tamen violenta ad inferendam injuriam, sed efficax ad justitiam obtinendam. Propterea Gabriel missus est, quod fortitudo Dei interpretatur, quia ipsam etiam infirmitatis fortitudo fuit, quoniam in ea superatus est inimicus, et capta præda a violento reducta est. Tres enim perierant, et subsecutus est quartus, scili- D cel Redemptor eorum. Primus sine masculo et sinc femina; secundus de masculo, sine femina; tertius de masculo et femina; quartus sine masculo de femina. Adam quippe nec de masculo nec de femina erat; Eva autem de masculo sine femina: qui autem de illis erant, de masculo simul et de femina erant. Et ceciderunt primi masculus et femina, et per eos qui post eos erant omnes de masculo et femina. Et quia primus auctor culpæ dejectus est a femina, auctorem gratiæ sine masculo concepit et peperit femina, ut idem sexus initium gratiæ esset, qui peccati origo exstiterat. Propterea ait: Ave, gratia plena, Dominus tecum (Luc. 1). Vere enim Maria gratia plena fuit, per quam gratia descendit super Ideo gratia plena, de qua ortus est fons gratiæ. Et ideo, o Virgo gratiosa, totum nobis quodammodo est a te, quod per per illum nobis est qui natus est ex te. Gratia plena, intantum plena, ut ex tuo redundante, totus bauriat mundus. Si enim prudentes virgines oleum acceperunt in vasis suis cum lampadibus (Matth. xxv); tu, prudentissima Virgo, et Virgo virginum, non unum tntum vas habuisti oleo gratio repletum, quo lampadem tuam inexstinguibiliter ardentem nutrires, sed aliud gestasti vas redundans et indeficiens, ex quo effuso eleo misericordiæ omnium lampades illuminares, et vasa omnium usque ad summum et perfectum impleres, et in illo nihil minueres. Prudens ergo fuisti ut tibi provideres, nec timida ut aliis subvenires. Nec dixisti: Ne forte non sufficiat mihi et vobis (ibid.), sed sciens quod sufficeret et tibi et nobis, sufficienter retinuisti et suflicienter tribuisti. Lumen in lampade fuit in carne virginitas; oleum in vase in corde huIkilitas. Et erat aliud vas humanitas Verbi in utero tuo gratiæ plena, ex cujus plenitudine tu quoque accepisti et lumen virginitatis in carne et oleum humilitatis in corde. Postea autem partu intemerato nobis propinans ipsum indeficiens tribuisti, ut ex illius plenitudine effunderetur, quo et lampades nostræ exstinctæ illuminarentur et vasa vacua replerentur. Si gratiæ plena fuisti, cum de terra carnis tuæ fons gratiæ erupit: ut manaret super omnem terram, et irrigaret aridam, et sterilem fecundaret. Ex hac plenitudine gratiæ et illa acceperat quæ sterilis conceperat, quæ et Virginem fecundam að se venientem agnovit et dixit: Unde mihi hoc, ut veniat mater Domini mei ad me? (Luc. 1.) Bene mater Domini, quia in forma servi Dominus majestatis advenit. Qui enim natus est homo, idem erat et Deus. Ex eo quod assumptus est, filius Virginis; ex eo autem quod assumpsit, Filius majestatis. Idem tamen et filius Virginis, et Filius majestatis. Et propterea qui assumptus est homo, naturalis est Filius Dei, propter eum qui assumpsit; verus est filius hominis, propter eum quem assumpsit. Nemo igitur dicat Christum Filium adoptivum, cum naturalis sit Filius, quoniam quem assumpsit homo, et qui assumpsit Deus, non duo filii sunt, sed unus est Filius, Deus et homo, Jesus Christus. Ideo mater Domini est quæ genuit formam servi, quia in forma servi crat majestas Domini, et unus cum forma servi et majestate Domini. Bene ergo matrem Domini sui A vocal quæ Deum credidit esse ipsum qui homo conceptus fuerat, et portabatur in utero Virginis secundum carnem, qui deitate sua omnia portabat. Ideo ait: Unde hoc mihi, ut veniat mater Domini mei ad me : Et beata quæ credidisti, quoniam perficientur in te omnia quæ dicta sunt tibi a Domino. Tunc ait Maria: Magnificat anima mea Dominum (ibid.). De quo ante allegorias in Evangelium Lucæ explicatio posita est. DE FILIA JEPHTHE. De filia Jephthe, quod eam pater in holocautoma obtulit Deo, quoniam in bello voverat, si vicisset, cum se in holocautoma oblaturum qui sibi de domo exiens primus occurrisset, quod eum vovisset, vicit, et occurrente sibi filia, quod voverat reddidit, solet esse magna et ad judicandum difficillima quæstio, quibusdam quid sibi hoc velit nosse cupientibus et pie quærentibus, quibusdam vere qui Scripturis hic sanctis imperita impietate adversantur hoc maxime in crimen vocantibus quod legis et prophetarum Deus etiam humanis sacrificiis fuerit delectatus. Quorum calumniis sic primitus respondemus ut Deum legis et prophetarum, atque, ut expressius dicam, Deum Abraham, et Deum Isaac, et Deum Jacob nec illa sacrificia delectaverint, ubi pecorum holocausta offerebantur, sed quod significativa fuerint et quædam umbræ futurorum, eum res ipsas nobis quæ his sacrificiis significabantur commendare voluisse. Fuisse autem etiam istam utilem causam cur illa mutarentur, nec modo non juberentur offerri, imo prohiberentur, ne vere secundum carnalem affectum talibus Deum delectari putaremus. Sed utrum etiam humanis sacrificiis significari futura opportuerit merito quæritur. Neque mortes hominum quanquam mortuorum, in hac causa exhorrescere et formidare deberemus, si illi qui hæc de se fieri gratanter acciperent in æternam remunerationem commendarentur Deo. Sed, si hoc verum esset, hoc genus sacrificiorum Deo non displiceret. Displicere autem Deo satis evidenter eadem Scriptura testatur. Nam, cum omnia primogenita sibi dicari et sua esse voluerit atque præceperit, D redimi tantum a se voluit primogenita hominum, ne immolandos Deo crederent filios suos quos natos primitus suscepissent. Deinde hoc apertius ita loquitur, quod humana holocausta sic Deus improbet ut prohibeat detestans ea in aliis gentibus, et populo suo præcipiens ne audeat imitari. Attende, inquit, tibi ipsi: Ne sequaris gentes, postquam exterminatæ fuerint a facie tua, ne exquiras deos eorum dicens: Quemadmodum faciunt gentes diis suis, faciam et ego. Non facies ita Domino Deo tuo. Abominamenta enim quæ Dominus odit fecerunt diis suis quoniam et filios suos et filias comburunt igni. (Deut. XII). Quid evidentius ostendi potest his sanctæ Scri pturæ testimoniis (ut alia bujuscemodi omittamus) quam Dominum a quo hæc Scriptura humano geBneri attributa est, non solum non diligere, verum etiam odisse talia sacrificia in quibus homines immolantur? Illa plane diligit et coronat, cum quisque justus iniquitatem patiens usque ad mortem pro veritate decertat, vel ab inimicis, quos pro justitia offendit, occiditur, retribuens eis bona pro inalis, id est pro odio dilectionem. Talem dicit Dominus sanguinem justum a sanguine Abel, usque ad sanguinem Zachariæ (Matth. xx11). Præcipue autem quod sanguinem fudit ipse pro nobis, et sacrificium seipsum obtulit Deo, sic utique obtulit, ut ab inimicis pro justitia occideretur. Hunc imitata mulia martyrum millia usque ad mortem pro veritate certarunt, et ab inimicis sævientibus immolata sunt. De quibus dicit Scriptura: Tanquam aurum in forC nace probavit eos, et sicut holocausti hostiam accepit illos (Sap. 1). Unde et Apostolus dicit: Ego enim jam immolor (Philipp. 11). Sed non sic Jephthe de filia fecit holocautoma Domino, sed sicut præceplum fuerat pecora offerri, et prohibitum fuerat homines immolari. Magis hoc illi simile videtur quod fecit Abraham, quod Dominus specialiter fieri. præcepit non generali lege. Ut talia sibi sacrificia fierent aliquando mandavit, imo etiam fieri prohibuit. Distat itaque hoc quod fecit Jephthe a facto Abrahæ, quoniam ipse jussus obtulit filium, iste autem fecit quod et lege vetabatur et nullo speciali jubebatur imperio. Deinde non solum in sua lege postea, verum etiam tunc Dominus in ipso Abrah:e filio, talibus sacrificiis quam non delectaretur ostendit, cum patrem cujus fidem jubendo probaverat, a filii tamen interfectione prohibuit, et arietem, quo sacrificium licite secundum veterum congruentiam temporibus consuetam compleretur, apposuit. Si autem hoc quempiam movet quomodo pie crediderit Abraham Deum talibus sacrificiis delectari, si hæc illicite offeruntur Deo; et ideo recte putant credidisse etiam Jephthe quod tale sacrificium Deo posset esse acceptum, primo consideret aliud esse ultro vovere, aliud jubenti obtemperare; non enim, si aliquid præter morem in domo a Domino institutum servo jubetur, atque id laudabili obedientia facit. Ideo non est plectendus, si hoc sponte præsumpserit. Deinde habebat quod crederet Abraham ne impunitum talis voti relinqueretur exemplum, neve magnum aliquid se vovere Deo putarent homines cum victimas humanas voverent, et (quod est horribilius) filiorum, aut non vera sed potius simulata eadem vota essent, cum velut exemplo Abrahæ sperarent qui vovissent, Deum prohibiturum talia vota compleri. ut propter divinum imperium non parceret filio, A Et ideo hujuscemodi patri pœnam fuisse retributam, non credens Deum tales victimas libenter accipere, sed hoc eum propterea jussisse ut resuscitaret occisum, et huic aliquid tanquam Deus sapiens demonstraret. Nam hoc de illo etiam in Epistola legitur quæ inscribitur ad Hæbræos, et fides ejus, quia hoc de Deo crediderit, quod posset filium ejus suscitare, laudatur (Hebr. x1). Iste vero, et Deo non jubente neque poscente, et contra legitimum ejus præceptum ultro sacrificium vovit humanum. Sicut enim scriptum est: Et vovit Jephthe votum Domino et dixit : Si traditione tradideris mihi filios Ammon, quicunque exierit de januis domus meæ, in obriam mihi, in revertendo me a filiis Ammon in pace, offeram eum holocautoma Domino (Judic. x1). Possemus, inquam, hoc dicere nisi ab ista sententia duo nos præcipue divinarum Scripturarum testimonia revocarent, ut hanc rem gestam in libris, tantæ auctoritatis memoriæ commendatam diligentius (quantum Dominus adjuvat) et cautius perscrutemur, ne in ullam partem judicium temerarium proferamus. Unum, quod in Epistola ad Hebræos Non utique his verbis pecus aliquod vovit quod B iste Jephthe inter tales commemoratur, ut eum cul : pare vereamur: Ubi scriptum est. Et quid adhuc dicam deficiet enim me tempus enarrandi: de Gedeon, Barach, Samson, Jephthe et David et Samuel et prophetis, qui per fidem devicerunt regna, operantes justitiam, consecuti sunt promissiones (Hebr. 11). Alterum, quod ubi de illo ista narrantur, quod tale Voverit et impleverit votum, præmisit Scriptura dicens: Et factus est super Jephthe Spiritus Domini et circuiens Galaad et Manasse, transit speculam Galaad; et de specula Galaad trans filios Ammon, et vovit Jephthe votum Domino (Judic. n), et cætera ad ipsum votum pertinentia, ut omnia quæ deinceps facta sunt tanquam opera spiritus Domini qui super eum factus est intelligenda viC deantur. Ista testimonia nos compellunt quærere potius cur factum sit, quam facile improbare cur factum sit. Sed primo illud ad quod ex Epistoia quæ ad Hebræos est cum memoravi, inter illos laudabiles viros, qui ibidem commemorantur non solum est Jephthe, verum etiam Gedeon, de quo similiter Scriptura dicit: Spiritus Domini confortavit Gedeon (Judic. Iv), et tamen ejus factum quod de illo operatus est ephod, et fornicatus est post illud omnis Israel et factum est domui Gedeon in scandalum, non solum laudare non possumus, verum etiam quia Scriptura hinc apertissime indicavit reprobare minime dubitamus. Nec tamen ex hoc ulla fit injuria Spiritui Domini, qui eum confortavit ut hostes populi ejus tanta facilitate superaret. secundum legem holocautoma posset offerre, Ne- Cur ergo inter eos commemoratur qui per fidem vicerunt regna, operati sunt justitiam (Hebr. x1), nisi quia sancta Scriptura quorum fidem atque justitiam veraciter laudat, non hinc impeditur eo. rum etiam peccata (si qua novit, et oportere judi cat) notare veraciter. Nam et in eo quod idem Gedeon signum petens tentavit in vellere, nescio utrum non fuerit transgressus præceptum quo sri. ptum est: Non tentabis Dominum Deum tuum (Matth. 1v). Verumetiam in ejus tentatione Dominus quod prænuntiare volebat ostend 1, in compluto scilicet vellere et area tota circumquaque sicca, figurare primum populum Israel ubi erant sancti selecti tanquam pluvia spirituali, et postea com pluta area sieco vellere figurare Ecclesiam toto A mirabilem providentiam pertinere. Si quis autem orbe diffusam, habentem non in vellere tanquam in velamine, sed in aperto, cœlestem gratiam, illo priore populo velut ab ejusdem gratiæ rore siccato atque alienato. Nec tamen frustra inter fideles et operantes justitiam, propter bonam fidelemque vitam in qua eum credendum est esse defunctum, tale in Epistola ad Hebræos meruit testimonium. Utrum autem quia postea quam dictum est, factus est super Jephthe Spiritus Domini, ea secuta sunt ut votum illud voveret, et quod voverat redderet, Spiritui Domini omnia deputanda sint, ut perinde habeatur hoc sacrificium, tanquam id Dommus sicut Abrahæ fieri jusserit, non facile dixerim, cum utique de Gedeon possit hæc afferri differentia, quia post peccatum quod fecit, quando fecit ephod, nulla est ejus commemorata prosperitas, postea vero quam Jephthe votum vovit, illa est insignis ejus victoria consecuta, propter quam adipiscendam voveral, et qua adepta, quod voverat solvit. Rursus enim considerandum est quod Gedeon etsi non postea quam fecit ephod, tamen postea quam tentavit Dominum (quod utique est peccatum) magnas strages hostibus cæsis atque superatis fecit, ac populo salutem acquisivit. Sic enim scriptum est: Non irascutur indignatio tua in me; et tentabo adhuc semel in vellere (Judic. vi). Iram quippe Dei metuebat, quia noverat se tentando peccare, quod Deus in lege sua manifestissime prohibet. Hoc tamen ejus peccatum et mirabilis signi evidentia et magna victoriæ prosperitas liberationisque populi consecuta est. Jam enim Deus statuerat afflicto populo subvenire, atque hujus ducis quem ad hoc opus assumpserat utebatur animo non solum fideli et pio, verumetiam sub deficiente et, delinquente, et ad prænuntianda quæ volebat, et ad complenda quæ dixerat. B C Non enim per istos tantum qui etiamsi peccaveverunt inter justos tamen narrantur, sed etiam per ipsum Saulem, omni modo reprobatum, multa Deus populo suo præstitit: in quem insilivit etiam Spiritus Domini et prophetavit (I Reg. x); non cum juste ageret, sed cum in virum sanctum David innocentemque sæviret. Agit enim Spiritus Domini et per bonos et per malos, et per scientes et ne- D scientes, quod agendum novit et statuit; qui etiam per Caipham acerrimum Domini persecutorem (nescientem quid dixerit) insignem protulerit prophetiam, quod oporteret Christum mori pro gente (Joan. x1). Quis enim egit, nisi Spiritus Domini, curans pronuntiare ventura, ut judici Gedeon, volenti tentare Dominum et non credenti quod fuerat ei per manum ejus de salute populi locutus, hoc potissimum de vellere compluto postmodum sicco, et de area primum sicca postea rigata, veniret in mentem, ut subdeficienti a fide infirmitati ejus delictoque deputetur. Quod vero etiam tali ejus animo ad hoc quod generi humano significari oportebat, usus est Deus ad ejus intelligatur misericordiam et dicit scientein omnia fecisse et dixisse Gedeon, ex revelatione prophetica, ut per eum talia signa monstrarentur, nec defecisse a fide, et quod ei promiserat Dominus credidisse, sed auctione prophetica in vellere voluisse tentare, atque ita illius tentationem fuisse inculpabilem, sicut dolum Jacob, et illud quod Domino ait : Non irascatur indignatio tua in me, non ideo dixisse quod iram ejus timeret, sed quod eum confideret non irasci, cum ea faceret que Spiritu ejus dictante facienda esse tanquam propheta sciret, audiendus videatur, dummodo illud quod de facto ephod Scriptura ipsa culpavit, quodlibet significet, non audeat excusare a peccato. Nam et illud quod trecenti viri ad signum crucis ipso numero pertinentes, hydrias fictiles acceperunt, eisque ardentes faculas incluserumt, quibus hydriis fractis repente lumina numerose micantia tantam hostium mutitudinem terruerunt, tanquam ex suo arbitrio videtur fecisse Gedeon. Non enim Scriptura dicit Dominum admonuisse ut hoc facere', et tamen tam grande signum quis ejus animo atque consilio faciendum, nisi Dominus inspiravit qui præfiguravit sanctos suos thesaurum evangelici luminis in vasis fictilibus habituros? Unde dicit Apostolus: Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus (11 Cor. iv). Quibus in passionibus martyrii tanquam vasculis fractis, major eorum gloria fulgor emicuit, quæ impios evangelicæ prædicationis inimicos inopinata illis Christi claritate superavit. Seu ergo per scientes seu per nescientes, prædicationem præfigurationemque futurorum Spiritus Domini propheticis temporibus operatus est, non ideo peccata eorum dicendum est non fuisse peccala, quia et Deus, qui et malis nostris bene uti novit, etiam ipsis eorum peccatis usus est ad significanda que voluit. Proinde, si propterea peccatum non fuit, sive cujuslibet necis humanæ, sive etiam parricidale sacrificium vel vovere vel reddere : quia magnum aliquid et spirituale significavit, frustra Deus temporalia prohibuit, et se odisse testatus est, quoniam et illa quæ fieri jussit, utique ad aliquam significationem rerum spiritualium magnarumque referuntur. Cui ergo illa prohiberet, quandoquidem poterant propter eamdem earumdem rerum significationem, propter quam et ista licite fiebant, nihilominus licite fieri, nisi nec tale aliquid significantia, quale expedit credere, humana Deo sacrificia placuerunt, quando non pro justitia quisque ab inimicis, quia recte vivere voluit, vel peccare noluit interimitur, sed homo ab homine tanquam electa hostia more pecoris immolatur? Quid si (ait aliquis) quoniam pecorum victimæ jam eo ipso quo fuerant usitatæ, quamvis et ipsa ea recte intelligentibus ad significationem spiritualium referuntur, minus tamen faciebant intentos ad magnum sacramentum Christi et Ecclesiæ requirendum; propterea Deus re insigni et inopinata volens quasi dormientes hominum animos excitare, co magis quo talia sibi sacrificia offerri vetuerat, curavit sibi A et urget quodammodo iste sacrarum Scripturarum ejusmodi aliquid offerendum ut ipsa admiratio magnam gigneret quæstionem, et magna quæstio ad perscrutandum magnum mysterium studium piæ mentis erigeret pie vero perscrutans mens hominis altitudinem prophetiæ, velut hamo piscem Dominum Christum de profundo Scripturarum levarel. B locus, cogitare quendam potentem virtute; talis enim dicitur Jephthe, quod nomen interpretatur aperiens. Dominus autem Christus, sicut indicat Evangelium, discipulis suis aperuit sensum ut intelligerent Scripturas (Luc. xxiv). Hunc Jephthe fratres ejus reprobaverunt, et de paterna domo expulerunt, objicientes ei quod esset filius fornicarix, tanquam ipsi essent de uxore legitima nati. Hoc etiam egerunt adversus Dominum principes sacerdotum et Scribæ et Pharisæi, qui de legis observatione gloriari videbantur, tanquam ille solveret legem, et ideo veluti non esset legitimus filius. Et quoniam de sancta quidem Virgine corpus assumpserat, quod fidelibus notum est, tamen ejus mater, quantum ad gentem pertinet, etiam illa Judaica Synagoga dici potest. Revolvat qui voluerit propheticos libros, et videat quoties et quanta verbi severitate atque indignatione Domini illa gens velut impudica mulier de suis fornicationibus arguatur. Unde est etiam illud in hoc libro recentissimum, vel cum post Ephod quod fecit Gedeon, omnis Israel legitur fornicatus, vel quod abierunt post deos gentium quibus erant circumdati. Unde in illos divina ira commola est, ut per annos octodecim contererentur a filiis Ammon. Sed nunquid non ex cadem gente Israel etiam illi nati erant sacerdotes et Scribæ et Pharisæi, quos in eis diximus præfiguratos, qui Jephthe tanquam isti Dominum Christum veluti non legitimum filium persecuti expulerunt? Sed in eo similitudo adumbrata est, quod isti, ut dixi, veluti legis observatores cum qui contra præcepta legis facere videbatur tanquam legitimi non legitimum vere sibi visi sunt ejecisse. Secundum hoc enim plebs illa dicta est fornicari, quod legis præcepta non servans tanquam viro non exhibeat fidem. Sic autem scriptum est de Jephthe Et creverunt filii uxoris et ejecerunt Jephthe (Judic. x1). Verbum quod positum est creverunt, significat in figura prævaluerunt. Quod in Judæis impletum est, qui prævaluerunt infirmitati Christi, quia ita voluit ut ab eis quæ oportebat in passione perferret. Sicut hoc idem significans Jacob prævaluit angelo cum quo, ut ipsum portenderet, luctabatur. Dixerunt ergo Huic nos rationi et considerationi non obsistimus, sed alia est quæstio de animo voventis, alia de providentia Dei qualicunque animo ejus bene utentis. Quamobrem si Spiritus Domini qui factus est super Jephthe, ut hoc voveret omnino præcepit (quod quidem Scriptura non aperuit) tamen si hoc ille præcipit cujus non licet jussa contemnere, non solum insipientia culpanda non est, verum etiam obedientia laudanda est. Hoc enim si se homo interimat (quod utique humana voluntate atque consilio facere nefas est) profecto intelligendum est obedienter fieri potius quam sceleste, si divinitus jussum est. De qua quæstione in libro 1 De civitate Dei satis disputatum est. Si autem Jephthe humanum secutus errorem, humanum sacrificium vovendum putavit, ejus quidem peccatum de unica filia jure punitum est; quod etiam ipse verbis suis satis videtur ostendere ubi ait : Heu me, filia! impedisti me, in offendiculum facta es tu in oculis meis (Judic. x1); discissis etiam vestimentis suis. Verumtamen etiam hic ejus error habet aliquam laudem fidei, qua Deum timuit, ut quod voverat redderet. Nec divini in se judicii sententiam declinavit; sive sperans Deum prohibiturum, sicut fecit Abrahae, sive ejus volunLatem etiam non prohibentis intellectam facere potius quam contemnere statuens. Quanquam et hic merito quæri potest utrum verius intelligitur hoc Deum nolle fieri, et in eo potius Deo si non fieret obediretur, quoniam hoc se nolle et in Abrahæ filio, et in legitima prohibitione monstraverat. Verumtamen si propterea Jephthe non faceret, sibi potius in unica pepercisse, quam Dei voluntatem secutus esse videretur. Magis ergo intellexit in eo quod sibi filia occurrit, ultorem Deum, justæque pœnæ se fideliter subdidit, timens sæviorem tanquam de tergiversatione vindictam. Credebat enim bonæ et virginis animam filiæ bene recipi, quod non D ad Jephte: Non hæreditabis in domo patris nostri seipsam voverat immolandam, sed voto et voluntati non restiterat patris, et Dei fuerat secuta judicium. Mors enim sicut nec sibi a quoquam nec cuiquam sponte inferenda est, ita, Deo jubente, recusanda non est, cujus constitutione quocunque tempore subeunda est. Nec quisquis eam perpeti detractat, ut omnino evitetur, sed tantummodo ut differatur laborat. Nunc jam quid Spiritus Domini, sive per nescientem Jephthe, sive per scientem, sive per ejus imprudentiam, sive per prudentiam, sive per obedientiam, sive per offensionem, sive per fidem in hac re gesta præfiguraverit, quantum Deus adjuvat, requiramus breviter et pandamus. Admonet enim nos PATROL. CLXXVII. quoniam filius mulieris fornicariæ es tu (ibid.). Tanquam dicerent quod Evangelium loquitur: Non est iste homo a Deo qui sic solvit Sabbatum (Joan. Ix). Se autem jactantes velut legitimos filios, Domino dixerunt: Nos ex fornicatione non sumus nati; unum Patrem habemus Deum (Joan. VIII). Et fugit Jephthe a facie fratrum suorum et habitavit in terra Thos (Judic. x1). Fugit, quoniam se quantus esset abscondit. Si enim cognovissent, nunquam Dominum gloriæ crucifixissent (1 Cor. 1). Fugit, quoniam morientis infirmitatem viderunt, virtutem autem resurgentis non viderunt. Habitavit autem in terra bona, vel ut expressius dicamus, opima. Quod enim Græce agathon abov] dicitur, hoc Latine opimum dici 11 |