710 &, wenand (þat) þai Clement band, Wenand þat þ(a)i godis are, To god, to gyf hyre mane sume grace, 725 þat was sa fast in feyndis lase. pane sancte Clement fast held his way, & þe gud wyf sone can pray: Til hir Petir sad pane: » womane, thru þe pi husband sal sawit be.<< & as pis prayere was done, 730 Eftyre his wyf Syssine send sone & prayt hyre send fore Clement, Fore one hyme he had wrang ment, >> Folowande zow to be kyrke Quhare ze cane godis varkis wyrk, 735 Zarnand þare til here and se þat vnleful was to me; Fore-pi I thole pis punysinge Ine my sicht & ine myne herynge. & I to Clement mysded als 740 Thru hope I had in godis fals, & sic mystreucht I here forsak & with youre god wil sauchtnynge mak, Sa þat Clement throw helpe of þe & baptyme tuk in gud entent, He gaf hele, quhat þai ware. The prefet Mamertyne Clement before Gert brynge & with gret schoyre Fandyt to gere hyme sacryfy To fals godis. Bot he ine hy servis suis ut tenerent Clementem, dicens: ut ingrederetur ad uxorem meam, magicis artibus-me excaecavit; praecepitque ministris ut Clementem ligarent et ligatum traherent. At illi ligantes columnas jacentes et saxa, putabant, sicut etiam Sisinnio videbatur, quod s. Clementem cum suis clericis traherent et ligarent. 714) Tunc C. Sisinnio ait: quia saxa deos dicis, saxa trahere meruisti. Ille autem vere eum ligatum existimans ait: ego te interfici faciam. C. autem inde abscedens Theodoram rogavit ne ab oratione cessaret donec virum suum dominus visitaret. Oranti igitur Theodorae Petrus ap. apparuit dicens: per te vir tuus salvabitur (ut impleatur quod dixit frater meus Paulus: salvabitur vir infidelis per mulierem fidelem; et hoc dicens abscessit). Statimque Sisinnius uxorem suam ad se vocavit obsecrans ut pro se oraret et s. Clementem ad se vocaret. Qui cum venisset, ipsum in fide instruxit et eum cum CCCXIII de domo sua baptizavit. 728) verderbt. 733-44) Zusatz. 753) Per hunc autem Sisinnium multi nobiles et amici Nervae imperatoris domino crediderunt. 757) Tunc comes sacrorum pecuniam multis dedit et contra s. Clementem seditionem maximam excitavit. Tunc Mamertinus, urbis praefectus, populi seditionem maximam non ferens ad se Clementem adduci fecit. Quem cum redargueret et ad se inclinare attentaret, ille ait: 775) optarem te ad rationem accedere; nam si canes multi contra nos latraverint et morsibus attrectaverint, nunquam hoc nobis auferre possunt quod nos sumus rationabiles homines 745 750 755 760 765 770 775 Wald þe & to resone bow; For, pocht þat hundis one ws bark f. 146 To Trajane emperoure; & fut-het Next Tresone in a mykil Ile. In exile with hyme fel cane ga. To þat Ile as pai cummyne ware, 800 þai fand twenty thousand mene & mare Cristyne þat in pyne lang-quhile Had leyd þare lyf In þat exile & til heu maubre deputyt ware; & quhene pai saw Clement, gret sare. 805 & pane to solace pame sad he: >> It is nocht fore pe cert of me þat god has (send) me til zow here Of youre crone to be parthenere.<< To pame pane sad he swetly: >> Pray we to god dewotly In name of þe haly gaste! << 810 815 820 825 830 Bot one þat place mycht nane of þame 835 þane hyme-self tuk a lome & smat: & fand quhare pe erde was wat et ipsi sunt irrationabiles canes, seditio autem ab imperitis exorta ostendit se nihil habere certum vel verum. 776) & st. one, oder zu tilgen. 781) Ms. Clement st. Mamertyne. L. A. Tunc Mamertinus de eo Trajano imperatori scribens responsum accepit quod aut sacrificaret aut trans pontum maris in eremo, quod adjacet civitati Tersonae, ipsum in exsilium mitteret. Tunc praefectus Clementi cum lacrymis ait: Deus tuus, quem pure colis, ipse te adjuvet. Praefectus autem ei navem tribuit et omnia necessaria ministravit, multi autem clerici et laici ipsum in exsilium sunt secuti. 784) Ms. fouryd bede mit durchstr. b; tilge ellis? 788) Ms. fad st. had. 790) Ms. þane to s. C. pane. 793) 1. ordane. 799) Profectus autem in insulam invenit ibi plus quam duo millia christianorum ibidem jamdudum ad secanda marmora damnatorum, qui s. Clementem videntes statim in fletum et lacrymas proruperunt. Quos ille consolans ait: non meis meritis ad vos misit me dominus vestrae coronae principem (!) me fieri. 809) Et cum ab iis didicisset quod a sexto milliario aquam suis humeris deportarent, dixit iis: oremus omnes dominum n. J. Chr. ut confessoribus suis fontem in isto loco ac venas aquae aperiat, et qui percussit petram in deserto Syna et fluxerunt aquae in abundantia, ipse nobis laticem affluentem impertiatur ut de ejus beneficiis gratulemur. 823) Cumque oratione facta hinc inde circumspiceret, vidit agnum stantem, qui pede erecto quasi locum episcopo ostendebat. Et intelligens dominum J. Chr. esse quem solus ipse videbat. perrexit ad locum et dixit: in nomine patris et filii et spiritus s. in isto loco percutite. 835) Sed cum nullus in isto loco in quo agnus steterat contingeret, ipse accepto brevi sarculo levi ictu locum sub pede TRaiane pe emperoure pat herd How Clement with pe puple ferd, 855 & þar-of sik tale cane heyre, þat he ane erle send fore to spere. 860 Fand þat al ware redy-bowne & demyt sancte Clement to dede. f. 147 & drownyt hyme fore na vthyre sak Bot pat cristine mene suld nocht mak Cors-sancte of hyme na honoure do, Na zet sepulture gyf hyme to. & quhene pai has þis prayere mad, Thre myle of space & wele mare (!). & gyf þame dry gat da (i)s sewine, Men suld lof god þat þis vald wirk 875 880 885 890 895 agni percussit et statim maximus fons erupit et in fluvium crevit. (Tunc universis gaudentibus s. C. ait: fluminis impetus laetificat civitatem dei.) 837) Ms. alone. 843) Ad hanc famam multi confluxerunt et una die 500 et amplius baptisma ab eo susceperunt et ydolorum templa destruentes per totam provinciam intra annum unum LXXV ecclesias aedificaverunt. 853) Post tres autem annos Trajanus imp. (qui coeperat a. d. CVI), hoc audiens quendam ducem illuc misit, qui, cum omnes libenter mori conspiceret, multitudini cessit et solum Clementem ligata ad collum ejus ancora in mare praecipitavit dicens: jam non poterunt ipsum pro deo colere christiani. 875) Stante autem omni multitudine ad littus maris Cornelius et Phoebus discipuli ejus omnes orare praeceperunt ut dominus corpus sui martiris iis monstraret; statimque mari per tria milliaria recedente omnes per siccum ingressi invenerunt in modum templi marmorei habitaculum a deo paratum et ibi in archa corpus s. Clementis et ancoram juxta eum. Revelatum est autem discipulis ejus (ne inde tollerent corpus ejus). Omni autem anno tempore passionis ejus per VII dies ad tria milliaria mare recedit et siccum iter advenientibus tribuit. 877) Ms. trast st. erast. 885) of st. gaf? 889) Ms. towe. 894) Ms. þe st. þat. 903-916) Zusatz. 903) Ms. fon st. men. 905) Ms. & als god lowe. 917) L. A. In una autem 900 905 Bath quhyk & dede suld honouryt be. & zet, thocht he was worthy, 910 Til he was quyk, & sa haly þat god fore hyme wrocht merwalis sere, þat ware lange to rekine here Fore-pi of þame no mare I tel, Bot a ferly, þat befel 915 Of hyme in to pat ilke sted Quhare Traiane gert do hyme to ded. Of hyme in pe solempnyte, Quhene pe pupule come to se His fertyre & til hyme pray, 920 Quhene pe se havit was away, A womane come ymang þe lafe, & in hyre hand a lytil knafe; & til þe serwice was complet, Scho lad þe lytil barne to slepe. 925 & quhene pe seruice was al done, þe se begane to rut pane sone & fore to folow (!) sudanly. pane remowit þai in hy. & pane pe womane ymang þe laf 930 Slepand þare fore-zet þe knaf. 935 & pane eftyre scho hyre (be)-thocht & vpe & quhene hyre trawale in to vane 940 Scho tynt & tholyt mykil pane, þare mycht na wyf haf sorow mare. Neuir-pe-les hame cane scho fare, To do as suld with ded be done. solemnitatum mulier cum filio suo parvulo ad locum accessit. Completis autem festivitatis sollemniis cum puer obdormiret, sonus inundantium aquarum subito factus est, mulier autem territa et filii sui oblita cum reliqua multitudine ad ripam aufugit. Quae postmodum filii memor cum ejulatu maximo flebat et usque ad coelum lamentabiles voces dabat ac per littora clamans et ejulans discurrebat, si forte filii corpus a littoribus ejectum videret, sed cum in ea spes omnis deficeret, ad domum rediit et totum illum annum in fletu et moerore duxit. Post annum igitur aperto mari omnes anticipans ad locum concita venit si de filio forte aliquod vestigium invenire posset. Cum ergo ante tumulum s. Clementis se in orationem dedisset, surgens vidit infantem in loco ubi eum reliquerat dormientem. Aestimans autem eum esse defunctum, accessit propius, quasi collectura corpus examine, sed cum eum dormientem cognovisset, excitatum velociter spectantibus populis incolumem in ulnis levavit et ubinam per illum annum fuerit requisivit. Ille autem se nescire respondit si annus integer praeterierat, sed tantum unius noctis spatio se suaviter dormivisse putabat. Dann citirt L. A. Stellen aus Ambrosius in praefat. 935) Ms. pane. 944) 1. drew. 956) Ms. as scho suld. 973) L. A. Refert Leo Ostiensis episcopus quod tempore quo Michael imperator novae Romae regebat 995 Til þat towne, þat had to name In to þat Ile Geogyame, Vith his clerkis & pepule fel, 1000 1005 ΙΟΙΟ XXII. Laurentius. Lawrent vele pe name has tane Of a fare tre callit lawrane, þat wyntyre & somir ay is grene & gud flowr has & clene; 5 Quhare-of mene wont war to mak In ald tyme cronis for pe sak Of victory þat gudmene wane, Ar contenyt in þis tre: In þe fyrst it brakis þe stane þat man in bledyr ore nere has tane, imperium, sacerdos quidam nomine Philosophus, qui ob summum ingenium a pueritia fuerat sic vocatus, cum Tersonam venisset et de his quae narrantur in hystoria Clementis, habitatores interrogasset, quia advenae potius quam indigenae erant, se nescire professi sunt. Siquidem miraculum marini recessus ob culpam inhabitantium jamdiu cessaverat et ob incursum barbarorum tempore marini recessus venientium templum destructum fuerat et archa cum corpore marinis fluctibus obruta erat, exigentibus culpis inhabitantium. Super quo miratus Philosophus et accedens ad civitaculam nomine Georgiam, cum episcopo et clero et populo accessit ad quaerendum sacras reliquias ad insulam, in qua aestimabant esse corpus martiris. Cum hymnis et orationibus fodientes divina revelatione invenerunt corpus et ancoram cum qua fuerat in mare projectum, et deportaverunt Tersonam. Deinde praedictus Philosophus cum corpore s. Clementis Romam venit et multis ostensis miraculis in ecclesia quae nunc dicitur s. Clementis, honorifice corpus collocatum fuit. (In quadam chronica autem legitur quod mari ab illo loco exsiccato a b. Cyrillo Moravorum episcopo Romam translatum est.) 1000) Ms. þat st. þa. Vgl. L. A. Cap. 117; Barb. weicht von V. 151 an bedeutend ab. V. 1 ff.) L. A.: Laurentius dicitur quasi lauream tenens, quae est corona de lauro facta, quia olim de huiusmodi ramis victores coronabantur. Haec autem arbor est victoriae ostensiva, continua viriditate amoena, (odore grata) et efficacia virtuosa. (L. A. bezieht dann diese Eigenschaften auf L.) 9) L. A. Huiusmodi autem arboris efficacia est quia calculum frangit, surditati subvenit, fulmen non metuit; sic L. frangit cor durum, spiritualem reddit auditum, protegit a fulmine sc. sententiae reproborum. ΙΟ |