8

44

seditione non minima Paulo et Barnabae adversus illos, statuerunt ut ascenderent Paulus et Barnabas et quidam alii ex aliis ad apostolos et presbyteros in Hierusalem super hac quaestione. 3 Illi igitur deducti ab ecclesia pertransiebant Foenicen et Samariam, narrantes conversationem gentium, et faciebant gaudium magnum omnibus fratribus. * Cum autem venissent Hierosolymam, suscepti sunt ab ecclesia et ab apostolis et senioribus, adnuntiantes quanta deus fecisset cum illis. 5 Surrexerunt autem quidam de heresi Pharisaeorum qui crediderant, dicentes quia oportet circumcidi eos, praecipere quoque servare legem Mosi: conveneruntque apostoli et seniores videre de verbo hoc. 7 Cum autem magna conquisitio fieret, surgens Petrus dixit ad eos Viri fratres, vos scitis quoniam ab antiquis diebus in nobis elegit deus per os meum audire gentes verbum evangelii et credere. Et qui novit corda deus testimonium perhibuit dans illis sanctum spiritum sicut et nobis, 9 et nihil discrevit inter nos et illos, fide purificans corda eorum. 10 Nunc ergo quid temtatis deum, inponere iugum super cervices discipulorum quod neque patres nostri neque nos portare potuimus? 11 Sed per gratiam domini Iesu credimus salvari quemadmodum et illi. 12 Tacuit autem omnis multitudo, et audiebant Barnaban et Paulum narrantes quanta fecisset deus signa et prodigia in gentibus per eos. 13 Et postquam tacuerunt, respondit Iacobus dicens Viri fratres, audite me. 15 Simon narravit quemadmodum primum deus visitavit sumere ex gentibus populum nomini suo. 15 Et huic concordant verba prophetarum, sicut scriptum est 16 Post haec revertar et aedificabo tabernaculum quod decidit, et diruta eius reaedificabo et erigam illud, ut requirant ceteri hominum dominum, et omnes gentes super quas invocatum est nomen meum, dicit dominus faciens haec. 18 Notum a saeculo est domino opus suum. 19 Propter quod ego iudico non inquietari eos qui ex gentibus convertuntur ad dominum, 20 sed scribere ad eos ut abstineant se a contaminationibus simulacrorum et fornicatione et suffocatis et sanguine. 21 Moses enim a temporibus antiquis habet in singulis civitatibus qui eum praedicent in synagogis, ubi per omne sabbatum legitur. 22 Tunc placuit apostolis et senioribus cum omni ecclesia elegere viros ex eis et mittere Anthiociam cum Paulo et Barnaba, ludam qui cognominatur Barsabbas 'et Silam, viros primos in fratribus, 23 scribentes per manus eorum Apostoli et seniores fratres his qui sunt Anthiociae et Syriae et Ciliciae fratribus ex gentibus salutem. Quoniam audivimus quia quidam ex nobis exeuntes turbaverunt vos verbis evertentes animas vestras, quibus non mandavimus, placuit 25 nobis collectis in unum elegere viros et mittere ad vos cum carissimis 25.

24

17

XV. 3

14

31

29

ut

nostris Barnaba et Paulo, 26 hominibus qui tradiderunt animas suas pro nomine domini nostri Iesu Christi. 27 Misimus ergo Iudam et Silam, qui et ipsi vobis verbis referent eadem. 28 Visum est enim spiritui sancto et nobis nihil ultra inponere vobis oneris quam haec necessario, abstineatis vos ab immolatis simulacrorum et sanguine suffocato et fornicatione, a quibus custodientes vos bene agetis. Valete. 30 Illi igitur dimissi descenderunt Anthiociam, et congregata multitudine tradiderunt epistulam. Quam cum legissent, gavisi sunt super consolatione. 32 Iudas autem et Silas, et ipsi cum essent prophetae, verbo plurimo consolati sunt fratres et confirmaverunt: 33 facto autem ibi tempore dimissi sunt cum pace a fratribus ad eos qui miserunt illos. 35 Paulus autem et Barnabas demorabantur Anthiociae docentes et evangelizantes cum aliis pluribus verbum domini. Post aliquot autem dies dixit' ad Barnaban Paulus Revertentes visitemus fratres per universas civitates in quibus praedicavimus verbum domini, quomodo se habeant. 37 Barnabas autem volebat secum adsumere et Iohannem qui cognominatur Marcus. 38 Paulus autem rogabat eum, qui discessisset ab eis a Pamphylia et non isset cum eis in opus, non debere recipi eum. Facta est autem dissensio, ita ut discederent ab invicem, et Barnabas adsumto Marco navigaret Cyprum: 40 Paulus vero electo Sila profectus est, traditus gratiae domini a fratribus. Perambulabat autem Syriam et Ciliciam confirmans ecclesias.

36

XVI.

3 Hunc

'Pervenit autem Derben et Lystram. Et ecce discipulus quidam erat ibi nomine Timotheus, filius mulieris Judeae fidelis, patre gentili. 2 Huic testimonium reddebant qui in Lystris erant et Iconio fratres. voluit Paulus secum proficisci, et adsumens circumcidit eum propter Iudaeos qui erant in illis locis: sciebant enim omnes quod pater eius gentilis esset. Cum autem pertransirent civitates, tradebant eis custodire dogmata quae erant decreta ab apostolis et senioribus qui essent Hierosolymis. Et ecclesiae quidem confirmabantur fide et abundabant numero cotidie. 6 Transeuntes autem Frygiam et Galatiae regionem vetati sunt ab spiritu sancto loqui verbum in Asia: cum venissent autem in Mysiam, temtabant ire Bythiniam, et non permisit eos spiritus Iesu. Cum autem pertransissent Mysiam, descenderunt Troadem. 9 Et visio per noctem Paulo ostensa est: vir Macedo quidam erat stans et deprecans eum et dicens Transiens in Macedoniam adiuva nos.

8

5

7

10 Ut

16

48

20

13

autem visum vidit, statim quaesivimus proficisci in Macedoniam, certi facti quia vocasset nos deus evangelizare eis. 11 Navigantes autem a Troade recto cursu venimus Samothraciam, et sequenti die Neapolim, 12 et inde Philippis, quae est prima parte Macedoniae civitas, colonia. Eramus autem in hac urbe diebus aliquot conferentes. Die autem sabbatorum egressi sumus foras portam iuxta flumen, ubi videbatur oratio esse, et sedentes loquebamur mulieribus quae convenerant. 14 Et quaedam mulier nomine Lydia, purpuraria civitatis Thyatirenorum colens deum, audivit, cuius dominus aperuit cor intendere his quae dicebantur a Paulo. 15 Cum autem baptizata esset et domus eius, deprecata est dicens Si iudicastis me fidelem domino esse, introite in domum meam et manete. Et coegit nos. Factum est autem euntibus nobis ad orationem, puellam quandam habentem spiritum pithonem obviare nobis, quae quaestum magnum praestabat dominis suis divinando. 17 Haec subsecuta Paulum et nos clamabat dicens Isti homines servi dei excelsi sunt, qui adnuntiant vobis viam salutis. 18 Hoc autem faciebat multis diebus. Dolens autem Paulus et conversus spiritui dixit Praecipio tibi in nomine Iesu Christi exire ab ea. Et exiit eadem hora. 19 Videntes autem domini eius quia exivit spes quaestus eorum, adprehendentes Paulum et Silam perduxerunt ad forum ad principes, et offerentes eos magistratibus dixerunt Hi homines conturbant civitatem nostram, cum sint Iudaei, et adnuntiant morem quem non licet nobis suscipere neque facere, cum simus Romani. 22 Et concurrit plebs adversus eos, et magistratus scissis tunicis eorum iusserunt virgis caedi, 23 et cum multas plagas eis imposuissent, miserunt eos in carcerem, praecipientes custodi ut diligenter custodiret eos; 24 qui cum tale praeceptum accepisset, misit eos in interiorem carcerem et pedes eorum strinxit in ligno. 25 Media autem nocte Paulus et Silas adorantes deum hymnum dicebant; et audiebant eos qui in custodia erant. Subito vero terrae motus factus est magnus, ita ut moverentur fundamenta carceris, et aperta sunt statim ostia omnia, et universorum vincula soluta sunt. 27 Expergefactus autem custos carceris et videns apertas ianuas carceris, evaginato gladio volebat se interficere, aestimans fugisse vinctos. 28 Clamavit Paulus magna voce dicens Nihil mali tibi feceris: universi enim hic sumus. 29 Petitoque lumine introgressus est, et tremefactus procidit ad pedes - Paulo et Silae, 30 et producens eos foras ait Domini, quid me oportet facere ut salvus fiam? 31 At illi dixerunt Crede in domino Iesu, et salvus eris tu et domus tua. 32 Et locuti sunt ei verbum domini, cum omnibus qui erant in domo eius. 33 Et tollens eos in illa hora noctis 33.

21

XVI, 41

26

34

37

lavit plagas eorum, et baptizatus est ipse et omnis domus eius continuo: cumque perduxisset eos in domum suam, adposuit eis mensam et laetatus est cum omni domo sua credens deo. 35 Et cum dies factus esset, miserunt magistratus lictores dicentes Dimittite homines illos. 36 Nuntiavit autem custos carceris verba haec Paulo, quia miserunt magistratus ut dimittamini: nunc igitur exeuntes ite in pace. Paulus autem dixit eis Caesos nos publice indemnatos homines Romanos miserunt in carcerem, et nunc abscondite nos eiciunt? Non ita, sed veniant et ipsi nos eiciant. 38 Nuntiaverunt autem magistratibus lictores verba haec: timueruntque audito quod Romani essent, 39 et venientes deprecati sunt eos, et educentes rogabant ut et egrederentur urbem. 40 Exeuntes au

tem de carcere introierunt ad Lydiam, et visis fratribus consolati sunt eos, et profecti sunt.

1

XVII.

7

Cum autem perambulassent Amfipolim et Apolloniam, venerunt Thessalonicam, ubi erat synagoga Iudaeorum. 2 Secundum consuetudinem autem Paulus introivit ad eos, et per sabbata tria disserebat eis de scripturis, adaperiens et insinuans quia Christum oportuit pati et resurgere a mortuis, et quia hic est Christus Iesus quem ego adnuntio vobis. 4 Et quidam ex eis crediderunt et adiuncti sunt Paulo et Silae, et de colentibus gentilibusque multitudo magna et mulieres nobiles non paucae. 5 Zelantes autem Iudaei adsumentesque de vulgo viros quosdam malos et turba facta concitaverunt civitatem, et adsistentes domui Iasonis quaerebant eos producere in populum; et cum non invenissent eos, trahebant lasonem et quosdam fratres ad principes civitatis, clamantes quoniam hi qui urbem concitant et huc venerunt, quos suscepit Iason: et hi omnes contra decreta Caesaris faciunt, regem alium dicentes esse Iesum. 8 Concitaverunt autem plebem et principes civitatis audientes haec, 9 et accepto satis ab Iasone et a ceteris dimiserunt eos. Fratres vero confestim per noctem dimiserunt Paulum et Silam in Beroeam: cum advenissent, in synagogam Judaeorum introierunt. 11 Hi autem erant nobiliores eorum qui sunt Thessalonice, qui susceperunt verbum cum omni aviditate, cotidie scrutantes scripturas, si haec ita se haberent. 12 Et multi quidem crediderunt ex eis, et gentilium mulierum honestarum et viri non pauci. 13 Cum autem cognovissent in Thessalonica Iudaei quia et Beroeae praedicatum est a Paulo verbum dei, venerunt et illic commoventes et turbantes multitudinem. Statimque tunc

14

49

17

45

18

Paulum dimiserunt fratres ut iret usque ad mare: Silas autem et Timotheus remanserunt ibi. Qui autem deducebant Paulum, perduxerunt eum usque Athenas, et accepto mandato ab eo ad Silam et Timotheum, ut quam celeriter venirent ad illum, profecti sunt. 16 Paulus autem cum Athenis eos expectaret, incitabatur spiritus eius in ipso, videns idolatriae deditam civitatem. Disputabat igitur in synagoga cum Iudaeis et colentibus, et in foro per omnes dies ad eos qui aderant: quidam autem Epicurei et Stoici philosophi disserebant cum eo, et quidam dicebant Quid vult seminiverbius hic dicere? alii vero Novorum daemoniorum videtur adnuntiator esse; quia Iesum et resurrectionem adnuntiabat eis: et adprehensum eum ad Ariopagum duxerunt, dicentes Possumus scire quae est haec nova quae a te dicitur doctrina? 20 Nova enim quaedam infers auribus nostris: volumus ergo scire quidnam velint haec esse. 21 Athenienses enim omnes et advenae hospites ad nihil aliud vacabant nisi aut dicere aut audire aliquid novi. 22 Stans autem Paulus in medio Ariopagi ait Viri Athenienses, per omnia quasi superstitiosiores vos video: 23 praeteriens enim et videns simulacra vestra inveni 'aram in qua scriptum erat Ignoto deo. Quod ergo ignorantes colitis, hoc ego adnuntio vobis. Deus qui fecit mundum et omnia quae in eo sunt, hic caeli et terrae cum sit dominus, non in manufactis templis inhabitat, 25 nec manibus humanis colitur indigens aliquo, cum ipse det omnibus vitam et inspirationem et omnia, 26 fecitque ex uno omne genus hominum inhabitare super universam faciem terrae, definiens statuta tempora et terminos habitationis eorum, 27 quaerere deum, si forte adtractent eum aut inveniant, quamvis non longe sit ab unoquoque nostrum. 28 In ipso enim vivimus et movemur et sumus; sicut et quidam vestrum poetarum dixerunt Ipsius enim et genus sumus. Genus ergo cum simus dei, non debemus aestimare auro aut argento aut lapidi, sculpturae artis et cogitationis hominis, divinum esse simile. 30 Et tempora quidem huius ignorantiae despiciens deus nunc adnuntiat hominibus ut omnes ubique paenitentiam agant, eo quod statuit diem in qua iudicaturus est orbem in aequitate, in viro in quo statuit, fidem praebens omnibus suscitans eum a mortuis. 32 Cum audissent autem resurrectionem mor

31

29

tuorum, quidam quidem inridebant, quidam vero dixerunt Audiemus te de hoc iterum. 33 Sic Paulus exivit de medio illorum. 34 35 Quidam vero viri adherentes ei crediderunt; in quibus et Dionisius Ariopagita et mulier nomine Damaris et alii cum eis.