264 ANNOT. IN FIRM. AD S. CYPR. EPIST.

tarum posse servare compendia. Simon Goulartius monuit in codice episcopi Acconensis scriptum fuisse: Bene te valere cum universis qui in Africa sunt episcopis et cunctis clericis et omni fraternitate optamus. Quam lectionem, ut meliorem, posuit Reinhartus. Et nihilominus ego præfero conjecturam meam. Nihil tamen ausus sum mutare destitutus auctoritate veterum exemplarium. Baluz. Vide annon recte emendari possit, Bene te valere omnibus vobiscum, universis &c.

S. CYPRIANUS.

S. HIERONYMUS, Lib. de Viris Illustribus, cap. lxvii. pag. 150. ed. FABRICII, an. 1718. Hamburg.

CYPR

YPRIANUS Afer, primum gloriose rhetoricama docuit, exinde suadente presbytero Cæcilio, a quo et cognomentum sortitus est, Christianus factus, omnem substantiam suam pauperibus erogavit, ac post non multum temporis electus in presbyterum, etiam episcopus Carthaginiensis constitutus est. Hujus ingenii superfluum est indicem texere, cum sole clariora sint ejus opera. Passus est sub Valeriano et Galieno principibus, persecutione octava, eodem die quo Romæ Cornelius, sed non eodem

annos.

Joan. Alberti Fabricii Notæ.

a Non rhetoricam adeo in scholis docuisse, quam in foro exercuisse Cyprianus videtur. Confer quæ ipse de se Cyprianus libro ad Donatum, non longe ab initio.

b Quemadmodum liberti olim a dominis manumittentibus solebant cognomentum adsciscere, sic Cyprianus a Cæcilio presbytero Carthaginiensi vindicatus ex ethnicismo in lucem ac libertatem Christianam, Cæcilius cognominari gaudebat. De Cæcilio illo vide Acta Sanctor. 3. Junii tom. I. p. 270. Ad Christianos accessisse S. Cyprianus videtur A. C. 246. ut in Annalibus Cyprianicis colligit Joannes Pearsonius.

c De hoc plura Pontius in S. Cypriani vita.

d Utrumque non diu post, factum idem Pontius innuit. Ad probationem operum solum hoc arbitror satis esse, quod judicio Dei et plebis favore ad officium sacerdotii (presbyteri) et episcopatus gradum adhuc neophytus, et ut putabatur novellus electus est. Cæterum Pearsonius presbyterum factum conjicit anno exeunte 247. episcopum a. 248.

e Indicem ingenii pro indice scriptorum sive monumentorum ingenii poni ab Hieronymo est perspicuum. Mihi vero post Guil. Caveum aliosque qui de scriptis sancti martyris fuse ac diligenter tractarunt, nihil aliud hoc loco reliquum est commemorare, quam post curas in castigandis atque illustrandis Cypriani scriptis collocatas ab Erasmo, a Paulo Manutio, Latino Latinio, Jac. Pamelio, Nic. Rigaltio, Philippo Priorio et novissime a Joanne Fello Oxoniensi episcopo, novam operum S. Martyris editionem jam exspectari ab accuratissimæ eruditionis sene et de Ecclesiastica antiquitate meritissimo Stephano Baluzio, qui triginta amplius codices MSS. eum in usum contulisse se est professus. (Prodiit Parisiis anno 1726 post mortem Baluzii.) Præclara Joannis Felli editio vulgata Oxoniæ a. 1682. Jo. Pearsonii Annales Cyprianicos præfixos habet, eidem separatim deinde H. Dodwelli dissertationes Cyprianicæ accesserunt, in repetitis editionibus Brem. 1690. et Amstelod. 1699. etiam subjunctæ. Cæterum non obstante Cypriani de rebaptizandis hæreticis sententia per ecclesiam rejecta, nihilominus pro sancto semper habitum probat Jo. Launojus lib. VIII. Epist. 15.

f A. C. 258. 14. Sept. ad decretum Pro Cos. Thascium Cyprianum gladio animadverti placet. (Hoc die amborum martyrum commemoratio.)

g Cornelius Centumcellis Hetruriæ in exilio obierat 14. Sept. a. 252. ut ad cap. 66. jam notare me memini. (Ad Cornelii martyrium, siccum an cruentum fuerit, pertinentia quædam congessi ad Concil. Carthag. sub Cypriano IV. in Reliquiis Sacris vol. III. p. 132. Digna autem sunt, quæ iis addantur verba S. Paciani, qui sæculo ecclesiæ quarto ad finem vergente floruit, in Epistola II. §. vii. p. 26. tom. VII. Bibliotheca Patrum Gallandiana.)