1. Vocis, seu termini Dotis æquivocatio aperitur, ac assignantur acceptiones et usus, ad n. 3. 4. Assignantur Dotes Animæ beatæ, et quare virtutes Theologicæ non dicantur dotes. 5. Obiter assignantur Aureolæ Beatorum, ae quid et quot sint; et cur dicantur Aureolæ. 6. Assignantur Dotes corporis Gloriosi, quidque beatis corporibus præstent. 7. Dos quid sit juridice, et civiliter capta. 8. Dos est duplex, Profectitia scilicet, et Adventitia. - 9. Dos Profectitia quæ sit. 10. Dos Adventitia quæ sit. 11. Dominium, seu proprietas dotis tradita in re mobili in certo numero, pondere, et mensura pertinet absolute ad maritum. 12. Sie etiam ad maritum spectat dominium, seu proprietas dotis sive in re mobili, sive immobili, quando ei talis dos tradatur æstimata æstimatione faciente venditionem. -13. Unde si res æstimatæ pereant, aut deteriores fiant pereunt, aut deteriores fiunt ipsi marito, uti earum domino. 14. Hinc plurimum interest maritis, ut res dotales absque æstimatione recipiant. 15. Dominium naturale Dotis in re immobili non æstimata, sed præcise taxationis causa, non æstimatione faciente venditionem, pertinet ad uxorem; Civile vero transit ad maritum. 16. Fundus Dotalis remanet in dominio uxoris, et ad ejus periculum stare dicitur, nunquam transit in verum, et naturale dominium mariti. 17. Soluto matrimonio, dominium civile ipso jure, et ministerio legis statini transfertur in uxorem, et consolidatur cum naturali. 18. Fundus Dotalis, seu dos in re immobili non æstimata ita spectat ad verum, et naturale dominium uxoris, ut maritus eam alienare, hypothecare, aut alias obligare non possit. 19. Immo neque alienari potest cum consensu uxoris. - 20. De Jure tamen Canonico valet alienatio interveniente uxoris juramento de non revocando, seu non contraveniendo. 21. Ususfructus Dotis etiam rei immobilis, et inæstimatæ pertinet ad maritum. - 22. Si tamen lucrum perceptum ex fundo dotali non pertineat ad fructuum, seu reddituum naturam, et sit sors quædam præcipua, quæ dotem augeat, non pertinet ad maritum.-23. Domimum, seu proprietas dotis amittitur ab uxore propter ejus adulterium, et transit in maritum; similiter a marito propter ejus adulterium amittitur dominium, seu proprietas donationis, seu donati propter nuptias, nisi inter se reconciliati fuerint. 24. Hoc tamen intelligi debet post Judicis sententiam. 25. Soluto per mortem mariti matrimonio, filia familias vidua habet plenum jus suæ dotis adventitiæ tam quoad proprietatem, seu dominium, quam quoad usumfructum, privative etiam quoad patrem. - 26. Soluto matrimonio dominium, seu proprietas dotis profectitiæ pertinet ad filiam familias viduam. 27. Talis autem dotis profectitiæ -- ususfructus pertinet ad patrem, ad quem reverti debet, nisi aliud conventum fuerit in constitutione ipsius dotis; et hoc quousque eadem filia secundo nubat dummodo tamen eo tempore alatur a patre. -28. Mortua uxore, ususfructus dotis special ad maritum, proprietas vero pertinet ad filios. 29. Quando res in dotem data sit æstimata; et quando inæstimata. ARTICULUS II. ternus. Dos quoad illos, qui tenentur eam dare. 1. Pater tenetur dotem dare filiæ. 2. Conclusio procedit, etiamsi filia cum patris consensu nubens propria bona adventitia habeat, nisi pater gravi inopia laboret.-3. Item procedit conclusio, etiamsi pater filiam Matrimonio collocaverit nulla facta mentione dotis. 4. Eadem ratione si mulier dives non facta expressione, et conventione dotis ducta sit; tacite censetur ejus bona vel saltem pars bonorum pro conditione, et dignitate viri in dotem constituta. 5. Insuper procedit conclusio etiamsi filia, inscio, vel invito patre, viro tamen digno nupserit. — 6. Limitatur tamen conclusio in casu, quo filia ante annum vigesimum quintum inscio, et invito patre nupsit indigno moribus, aut genere. — 7. Indignus censetur conjux ille, cui alter nubere absque dedecore juxta mores Civitatis non potest. 8. Limi tatur insuper conclusio in omnibus illis casibus, quibus pater filiam exhæredare possit. 9. Si pater dotare nequit filiam, tenetur eam dotare Avus pa10. Et quidem ante matrem. — 11. In defectu patris, et avi paterni, et accedente magna et probabili causa tenetur mater ipsa dotare filiam. 12. In defectu omnium dictorum ascendentium tenetur frater dotare inopem Sororem ex patre. 13. Dotem dare tenentur omnes, qui illam serio promiserunt, cujuscumque sint sexus, aut conditionis. 14. Deflorator, qui absque promissione Matrimonii virginem per vim, fraudem, vel metu injuste incussum violavit, tenetur illam dotare, aut ducere in uxorem. - 15. Adducitur, et solvitur instantia. 16. Deflorator tenetur dotare puellam a se inique defloratam, quamvis sit paratus eam ducere in uxorem, si pater ipsius, aut ipsa seducta recuset Matrimonium cum ipso defloratore. - 17. Talis deflorator tenetur dotare puellam sic defloratam, etiamsi ipsa jam habeat dotem competentem. 18. Et hoc pro foro externo. Pro foro autem interno sufficit supra dotem quam alias a patre, vel aliunde, haberet, addere quantum necessarium est, ut possit nubere viro æquali, perinde ac si deflorata non fuisset. 19. Talis deflorator tenetur in foro externo dotare defloratam, etiamsi deflorata præter amissionem virginitatis penitus nullum damnum passa fuisset.--20. Pro foro autem interno si deflorata nullum damnum passa sit præter amissionem virginitatis, non tenetur eam dotare ante Judicis sententiam. 21. Deflorator, qui vi, metu injuste incasso, fraude, seu dolo absque promissione Matri - monii se lucit, et cognoscit puellam ab alio jam corruptam, quæ tamen vulgo et publice virgo habebatur, tenetur in utroque foro illam saltem dotare arbitrio prudentis viri, si inde infamia sit secuta, ita ut non possit tam commode alteri nubere, sicut antea.-22. Secus autem est de eo, qui vi, metu injuste incusso, fraude, seu dolo carnaliter cognoscit puellam jam corruptam, et ut talem jam publice habitam.-23. Clericus in sacris constitutus, seu maritatus, qui fingens se laicum solutum sub ficta promissione Matrimonii, obtinet a foemina copulam, tenetur ipsam dotare in tantum, in quantum requiritur, et sufficit ad reparandum damnum, quod inde passa est decepta.-24. Si vero puella damnum nullum ex inde patiatur, ad nihil tenetur talis Clericus, seu maritatus in foro interno ante sententiam Judicis.-25. Si tamen deflorator, sive sit Clericus, sive uxoratus, sive solutus crimen alias occultum postmodum propalet, indeque dannum puellae deflorate causet, tenetur illud ad æqualitatem etiam in foro interno, et ante omnem sententiam Judicis resarcire.—26. Quinimmo etiamsi virgo libere consenserit in stuprum, sine vi, vel metu injuste incusso, fraude aut dolo, si tamen stuprator, seu deflorator crimen occultum postea propalaverit, eamque infamaverit, tenetur ad reparandum ejus honorem, et damnum infamiæ injuste ei illatum resarciendum. —27. Quantitas dotis danda a defloratore puellæ per vim, dolum, fraudem, aut metum injuste incussum defloratæ taxanda est in foro externo juxta quantitatem dotis, quam ipsa puella, si deflorata non fuisset, potuisset habere a parentibus ve! aliunde secundum qualitatem suam, et mariti, quem non violata potuisset acquirere. 28. OrdiDarie loquendo, plus restitui debet a defloratore puellæ nobili, vel specialibus naturæ donis ornatæ, quam ignobili, aut deformi. — 29. Cæteris paribus deflorator dives non tenetur plus dare defloratæ, quam deflorator pauper. 30. Deflorator pauper non tenetur semper dare tantam dotem, quantam alias puella posset habere secundum suam qualitatem et opulentiam suorum parentum, sed tantam solummodo quantam, salvo adhuc statu, et conditione sua dare potest.-31. Deflorator tamen pauper, qui quantum tenetur non habet, debet tantum restiluere, quantum interim salvo statu et conditione sua potest cum obligatione supplendi reliquum, si ad pinguiorem fortunam venerit.-32. In foro interno dos puellæ per vim, fraudem, dolum deflorate restituenda non regulatur, et mensuratur juxta nodum dotis, quam virgines accipere consueverunt, sed mensuranda est præcise juxta damnum, quod injuste deflorata inde patitur.-33. In foro interno, seu conscientiæ tenetur iniquus deflorator Dotem restituere juxta quantitatem damni, etiam in casu, quo Judex non bene informatus in foro externo ad minorem Dotem per sententiam ipsum obligaverit. -34. Etiam in foro interno, seu conscientiæ ordinarie prius Dos ab iniquo defloratore restitui debet puellæ nobili, aut specialibus naturæ dotibus ornatæ, quam ignobili et deformi.-35. Deflorator non tenetur dotare, nec ducere puellam, quæ libere sine vi, fraude, vel metu injuste incusso consensit in stuprum, se sponte ad id offerendo. -36. Immo neque hoc casu in foro externo cogi potest talis deflorator ad ipsam dotandam, seu ducendam, etc. 57. Deflorator neque tenetur in foro interno dotare seu ducere puellam, etiamsi illam suasionibus, vel blanditiis, seu precibus importunis, aut muneribus ipsam induxerit ad consensum in stuprum, duinmodo sine ulla vi, fraude, vel minis id fecerit. 38. In foro tamen externo talis deflorator tenetur dotare, vel ducere puellam importunis precibus, et muneribus defloratam. 39. An teneatur Pater dotem dare filiæ nuptæ sine ejus consensu.-40. An teneatur, si filiæ culpa dos constituta et soluta primo Matrimonio periit. 41. Nota in Auctorem. 42. 55. Que circa defloratores, et defloratas puellas Clemens XII pro Urbe sancivit. - ARTICULUS II. — Dos quoad ejus reversionem, seu restitutionem, soluto Matrimonio, et facultatem eam repetendi, constante Matrimonio. 1. Soluto matrimonio per mortem naturalem ma⚫ riti, dos adventitia est in integrum restituenda uxori. 2. Dos profectitia tamen redit una cum uxore dotata ad dotantem, si dotata adhuc est in potestate dotantis.-3. Si autem uxor jam est emancipata, Dos est restituenda uxori.-4. Soluto matrimonio per mortem naturalem uxoris, nullis ex illa extantibus liberis, Dos profectitia de jure communi revertitur ad patrem, si filia nondum fuerit emancipata.-5. Si vero filia fuerit emancipata, tunc præmortua ipsa filia, Dos non revertitur ad patrem dotantem, sed transit ad hæredes ejusdem filiæ ab intestato.-6. Dos adventitia, mortua uxore, de Jure communi non transit ad maritum, sed ad ipsius uxoris hæredes ab intestato.-7. Sic etiam Dos a stupratore constituta puellæ stupratæ, pereunte ipsa stuprata, non revertitur ad stupratorem, sed ad hæredes ipsius stupratæ.-8. Eadem ratione Dos constituta per raptorem filiæ raptæ, mortua ipsa rapta, non revertitur ad raptorem, sed ad hæredes ipsius raptæ. 9. Item Dos constituta a viro sene et ignobili puellæ juveni, non revertitur ad ipsum donantem, sed ad hæredes ipsius fœminæ.-10. Soluto Matrimonio quoad vinculum, viventibus adhuc contrahentibus, v. g. per impedimentum dirimens, cum quo ignoranter Contraxerunt, Dos integra restituenda est uxori putativæ.11. Dos contrahentium scienter cum impedimento dirimente, nisi minor ætas excuset acquiritur Fisco. — 12. Si Matrimonium ex licita causa separetur, quia v. g. maritus cum uxoris consensu ingreditur Monasterium, aut suscipit Ordines, tota Dos est restituenda uxori.-13. Si vero Matrimonium separetur quoad torum per Ecclesiæ judicium ratione alicujus culpæ contrahentium, tunc si talis separatio fiat ex culpa mariti, Dos est restituenda uxori. Si autem fiat ex culpa uxoris, ipsa perdit dotem, eaque accrescit marito. 14. Dissoluto Matrimonio non tantum integra Dos, sed etiam dimidia pars omnium illorum lucrorum quæ constante Matrimonio ambobus conjugibus, simul ac utriusque intuitu obvenerunt, debet a marito restitui uxori, sen ejus hæredibus.-15. Illa autem bona, et lucra quæ constante Matrimonio uni conjugi in specie, et intuitu illius solius obvenerunt, non debent dividi inter conjuges, sed integra remanent illi soli conjugi, intuitu cujus obvenerunt.-16. Sic illa lucra, quæ solius viri industria, studio, labore, officio, arte, etc. constante Matrimonio, acquisita sunt, soli viro, ejusque hæredibus remanent, nec quidquam de iis debetur uxori, aut ejus hæredibus. 17. Constante Matrimonio, si maritus culpa sua ad inopiam vergat, ita ut evidenter constet facultates ejus non sufficere ad assecurandain dotem, vel certe esse periculum illius, potest uxor repetere Dotem suam. - 18. Si autem in tali casu dos uxoris fidejussione, aut alia cautione sufficienter assecurari potest, tenetur uxor arbitrante Judice acceptare. 19. Si absque culpa maritus vergit ad inopiam, nequit cogi ad restituendam Dotem. - 20. Potest tamen uxor, incipiente marito vergere ad inopiam aut decoctionem, agere. hypothecaria contra tertium creditorem; Nec creditor potest opponere jus offerendi ad impediendam ipsam uxorem.-21. In hoc casu si bona, quæ uxòr detinere intendit contra tertium creditorem, essent excedentia Dotem, et divisibilia, posset tantum detinere, quantum sufficeret ad Dotem, reliquum vero teneretur dimittere. - 22. Si vero bona illa essent indivisibilia, posset illa constante Matrimonio deti. nere, sed excessum fructuum teneretur restituere. -23 Potest insuper uxor, constante Matrimonio, - Dos quoad variam ejus acceptionem, naturam, divisionem, et proprietatem, seu dominium. (1. Dotis nomen quodammodo æquivocum est: primo enim late, et communiter perfectiones quædam, quibus naturaliter afficiuntur homines, dotes appellari solent: sic qui optimo pollet ingenio, facundia, robore, pulchritudine, etc., dicitur bene donatus, vel optimas habere dotes. (2. Secundo, et proprie, a Theologis ornatus, et dona quædam supernaturalia a Deo animæ sibi in æternum desponsatæ largiter concessa, Dotes animæ vocantur; immo cum beatitudo, quæ ex Boetio 3, de Consolat. est status omnium bonorum aggregatione perfectus, taliter adhuc in corpus redundet, quod æternus beans etiam ipsi ornatus, et dona quædam supernaturalia elargiatur, illa corporis gloriosi Dotes nominant: dos autem theologice, ac supernaturaliter sumpta generatim describi potest, quod sit ornatus, et donum quoddam perpetuum in æterna beatitudine proportionaliter animæ, et corpori concessum. (3. Tertio, nomen Dotis juridice, et civiliter capitur pro eo scilicet, quod sive mobile sive immobile datur intuitu Matrimonii, et de hac præsertim procedit titulus; privs tamen Theologorum communiter quæ supra, breviter perstringamus. (4. Dotes igitur animæ beatæ tres a Theologis recensentur; videlicet clara Dei Visio, comprehensio seu Tuitio, et Fruitio. Prima sufficitur loco Fidei, secunda Spei, tertia Charitatem numquam excidentem perficit; de quibus fuse Scholastici; si autem quæras cur Fides, Spes, et Charitas animæ in via tributæ non dicantur ejusdem Dotes; respondetur id esse, quia unio indissolubilis, et consummata animæ cum Christo, quæ anaLogice Matrimonium dicitur, quo Christus eam sibi sponsat, non est nisi in patria; quandiu enim sumus in hac vita ex Apostolo 2, ad Cor. 5, peregrinamur a Domino: quæ autem ante Matrimonium dantur, non dotes, sed donationes potius vocitantur; et idem dicendum de donis aliis ante ingressum gloriæ collatis. (3. Ulterius obiter accipe, ultra dotes prædictas omnibus beatis communes, a Theologis insuper assignari præmia quædam propter heroicitates quasdam aliquibus concessa, quæ Aureolas vocant; est autem Aureola generatim accepta præmium aliquod accidentale reportatum in cœlo propter insigne aliquod factum, et singularem victoriam in víta a Beatis obtentam de capitalibus 1. 5. De Justinianea Constit. coercent Fideicommittentium abusum.6. 10. Huic non adversatur contraria disponentis voluntas. — 11. 16. Eadein Constitutio extenditur etiam ad dotes spirituales. -17. 19. Quandonam huic Constitutioni locus sit. 20. 24. A quonam Dotes a Fideicommisso detrahantur. 25. 29. De Transversalium Fideicom missis.-30. 32. De particularibus Fideicommissis. -- 33. 34. An Dotes ex feudis possint detrahi. christianæ salutis inimicis, Diabolo scilicet, mundo, et carne hinc tres communiter a Theologis assignantur Aureola. Prima est pro Martyribus, qui heroice triumpharunt de mundo, savas persecutiones sustinendo et mortem ipsam subeundo, Christum fortiter confitendo. Secunda est pro Doctoribus, qui per sapientiam, et doctrinam, erroris, infidelitatisque tenebras propulsantes decipientem Diabolum excellenter debellarunt. Tertia est pro Virginibus, sive omnibus illis, qui per continentiam virginalem carnem insigniter calcarunt; dicuntur autem Aureolæ seu quasi parvæ aureæ coronæ, non quia magnæ non sint, sed quia exiguæ videntur respective ad beatitudinem essentialem, quæ aurea seu corona aurea dicitur. (6. Corporis gloriosi Dotes quatuor a Theologis enumerantur, nimirum impassibilitas, claritas, agilitas, et subtilitas. Per impassibilitatem corpus gloriosum erit incorruptibile, et immortale; 1. ad Corinth. Oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem, et mortale hoc induere immortalitatem, consequenter nec pati poterit quidquam; Isaiæ 49. Neque esurient, neque sitient, etc. et Apocal. 21. Absterget Deus omnem lacrymam, etc. Per claritatem corpora Beatorum fulgebunt quam maxime; Matth. 13: Tunc justi fulgebunt sicut sol; Ad Philippens. 3. Reformabit corpus humilitatis nostræ configuratum corpori claritatis suæ; ande si in densissima nocte unicum e gloriosis corporibus appareret, noctem ipsam verteret in lucidissimam diem. Per agilitatem corpora Beatorum vim se absque difficultate, et fatigatione quaquaversus movendi habebunt; Isai. cap. 40. Qui sperant in Domino, mutabunt fortitudinem, assument pennas sicut aquila, current, et non laborabunt, ambulabunt, et non deficient. Sapient. 3. Tamquam scintillæ in arundineto discurrent. Per dotem subtilitatis, quæ arguitur ex I ad Corinth. 15, seminatur corpus animale, surget corpus spiritale. Beatorum corpora cœlos aliaque corpora penetrare, ac per illa transire poterunt, sicut Christus Dominus ex Virginis utero, et sepulcro est egressus, januis clausis ad Apostolos ingressus, ac cœlos penetratus. Verum in assignanda hujusmodi Dotis ratione non parum discrepant Theologi; nobis tamen præfata extremis labiis libasse sufficiat, fusius enim hic immorari non expedit; interim ex his quisque meminerit, quod Apostolus ait, 1, ad Corinth. 2. Oculus non vidit, nec auris audivit nec in cor hominis ascendit, quæ præparavit Deus diligentibus se, ad Rom. 8. Non sunt condigna passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quæ revelabitur in nobis. (7. Dos juridice et civiliter capta, est bonum in pecunia, seu in alia re mobili vel immobili consistens, ab uxore, vel alio ejus nomine datum marito ad onera Matrimonii sustinenda, ut videlicet ex ejus fructibus uxorem, et familiam facilius sustentare possit. Colligitur hæc definitio ex. l. Dotis 1, ff. de Jure dotium, et 1. Plerumque 10, § 3, eod. Est in re communis. (8. Dos est duplex; Profectitia scilicet, et Adventitia. (9. Dos Profectitia est illa, quæ a Patre, vel ab alio ascendente paterno filiam in potestate habente, vel ab alio, intuitu tamen Patris, datur; leg. Profectitia 4, ff. de Jure dotium, et 1. Unica Cod. de rei uxoriæ actione. (10. Dos Adventitia est illa, quæ nec a patre, nec ab ascendente paterno, sed ab alio absque ullo intuitu patris datur; 1. unic. § Accedit. C. De rei uxoriæ actione. (11. Dominium, seu proprietas dotis traditæ in re mobili in certo numero, pondere, et mensura v. g. in tanta pecunia, in tot pecoribus, et hujusmodi, pertinet absolute ad Maritum, ita ut de ea pro suo libitu disponere possit; cum obligatione tamen, quod soluto Matrimonio, ipse vel ejus hæres restituat tantumdem ejus generis, et qualitatis in eodem numero, pondere, et mensura, textu expresso in leg. Si res in dotem 42, ff. de Jur. dotium, ibi : « Res in dotem datæ, si in numero, pondere, aut mensura constant, mariti periculo sunt, quia in hoc dantur, ut eas maritus ad arbitrium suum distrahat, et quandoque soluto Matrimonio, ejusdem generis, et qualitatis restituat, vel ipse, vel hæres ejus.» (12. Sic etiam ad Maritum spectat dominium, seu proprietas dotis sive in re mobili, sive immobili, quando ei talis dos traditur æstimata æstimatione faciente venditionem, textu expresso in leg. Quoties 5. Cod. de Jure dotium, ibi: «Quoties res æstimatæ in dotem dantur, Maritus dominium consecuturus summæ velut pretii debitor efficitur; si igitur non convenit, ut soluto Matrimonio restituantur, retinebit eas, si pecunias tibi offert. » Concordat. 1. Plerumque 10, § 4, ff. de Jure dotium, ibi: « Si ante Matrimonium æstimatæ res dotales sunt, hæc æstimatio quasi sub conditione est, namque hanc habet conditionem, si matrimonium fuerit secutum; secutis igitur nuptiis, æstimatio rerum perficitur, et fit vera conditio.» (13. Unde sequitur quod si res æstimatæ pereant, aut deteriores fiant, pereunt, aut deteriores fiunt ipsi Marito uti earum domino, sicuti tamquam verus dominus lucrum, si quod esset ex ipsis, ipse referret; textu expresso in 1. Cum dotem 10. Cod. de Jure dotium, ibi: « Quis enim dubitet æstimationem a te mulieri deberi, cum periculo tuo res deteriores fiant, vel augmenta Jucro tuo recipiantur; » et concordat 1. unic. § 9. Cod. de rei uxoriæ actione, ibi : « Estimatarum enim rerum maritus, quasi emptor, et commodum sentiat, et dispendium subeat, et periculum expectet.» (14. Hiac plurimum interest Maritis, ut res dola les absque æstimatione recipiant, textu expresso in 1. Plerumque 10, ff. de Jure dotium, ibi : « Plerumque interest viri (res in contractu nuptiali) non esse æstimatas, ne periculum rerum ad eum pertineat;» quia tunc si æstimatio non præcessit, damnum superveniens absque culpa Mariti, et deterioritas ipsarum rerum dotalium non æstimatarum in solam cadit uxorem, textu expresso in cit. 1. Plerumque, ibi: «Quoties igitur non æstimatæ res in dotem dantur, et meliores, et deteriores mulieri fiunt. »> (15. Dominium naturale dotis in re immobili, non æstimata, sed præcise taxationis causa, non æstimatione faciente venditionem, pertinet ad uxorem; civile vero transit ad maritum. Rota part. 8, recent. dec. 259, num. 1, et part. 15, dec. 277, num. 16, textu claro in leg. In rebus 30. Cod. de Jure dotium, ibi: « Čum eædem res ab initio uxoris fuerint, et naturaliter in ejus permanserint dominio; » et clare evincitur ex iis omnibus juribus, in quibus dos dicitur proprium patrimonium uxoris, ut in 1. 3, § Sed utrum, ff. de minor. 1. unic. § et hoc, C. de rei uxoriæ actione, et ex iis juribus, in quibus dicitur dos esse in bonis mulieris, ut in. 1. Filius, ff. de Collat. bonorum, vel simpliciter esse mulieris, ut in. 1. Pater, ff. de Evict. et in 1. Quamvis, ff. de Jure dotium, et respectu Mariti dicuntur esse res alienæ ; 1. Si constante, § Si maritus, ff. de Jure dotium; et 1. Donatio, & fundum, et 1. Etiam, § 1, cod. tit. (16. Unde fundus dotalis remanet in dominio uxoris, et ad ejus periculum stare dicitur, et nunquam transit in verum, et naturale dominium viri; Rota part. 12, recent. dec. 10, n. 27, decis. 21, num. 29, part. 13, dec. 51, num. 9, part. 15, dec. 83, num. 11, et 12, part. 18, tom. 1, dec. 98, num. 10. (17. Soluto Matrimonio, dominium civile ipso jure, et ministerio legis statim transfertur in uxorem, et consolidatur cum naturali, leg. Dotis, fr. Soluto matrim. Rota par. 13, dec. 349, par. 15, dec. 190, num. 7, et decis. 279, num. 17. (18. Fundus dotalis, seu dos in re immobili non æstimata ita spectat ad verum, et naturale dominium uxoris, ut Maritus eam alienare, hypothecare, aut alias obligare non possit. Princip. Instit. Quibus alienare licet, vel non, ibi : « Dotale prædium maritus invita muliere per legem Juliam prohibetur alienare; » Rota par. 3, dec. 573, n. 2, par. 4, tom. 2, dec. 492, n. 1, par. 8, decis. 91, num. 6, par. 9, tom. 1, dec. 431, n. 8, dec. 269, nuin. 13, et seq. part. 15, dec. 190, n. 5, part. 18, tom. 1, dec. 98, n. 29, part. 19, tom. 1, dec. 68, num. 20, et ead. part. 19, tom. 2, decis. 436, num. 1. (19. Immo neque alienare potest cum consensu uxoris. Cit. Instit. Quibus alienare licet, vel non, ibi: « Interdicta alienatio, et obligatio ( de hypotheca in specie erat prius etiam sermo) ut neutrum eorum, neque consentientibus mulieribus, procedat, » et ratio additur istis verbis: « Ne sexus muliebris fragilitas in perniciem substantiæ ejus convertatur; » Concordat Nov. 61, cap. 1, § 1. Reta recent. part. 4, dec. 619, n. 2, part. 19, tom. 1, dec. 214, n. 1. (20. De jure tamen Canonico valet alienatio, interveniente uxoris juramento, quo se obligat ad non revocandam alienationem, aut ad non contraveniendum, prout expresse statuitur, et in hoc puncto Jus civile corrigitur; cap. Cum contingut 28, de Jurejurando, ibi: Cum contingat interdum, quod constante Matrimonio, alienationibus super rebus dotalibus, et donationibus propter nuptias consentiant; neulterius contraveniant proprio Sacramento firmando, ac soluto processu temporis Matrimonio, contravenire nitantur; utrum hoc eis liceat a nobis tua fraternitas requisivit. Nos autem fraternitati tuæ respondemus, quod etsi mulierum consensus in talibus non videatur obligatorius secundum legitimas sanctiones; ne tali tamen prætextu viam contingat perjuriis aperiri, mulieres ipsæ servare debent hujusmodi juramenta sine vi et dolo sponte præstita, cum in alterius præjudicium non redundent, nec observata vergant in dispendium salutis æternæ; » Rota par. 4, tom. 2, decis. 492, n. 3, et part. 9, tom. 1, dec. 169, n. 12, et seq. par. 19, tom. 2, dec. 436, n. 5. (21. Ususfructus dotis etiam rei immobilis, et inæstimatæ pertinet ad maritum; textu expresso in 1. Dotis 7, de Jure dotium, ibi : « Dotis fructum ad Maritum pertinere æquitas suggerit,» et additur ibi ratio his verbis: « Cum enim ipse onera Matrimonii subeat, æquum est eum etiam fructus percipere;» et concordat leg. Pro oneribus 20. Cod. eodem tit. ibi: « Pro oneribus Matrimonii mariti lucro fructus totius dotis esse, quos ipse cœpit.... manifestissimi juris est. >> (22. Si tamen lucrum perceptum ex fundo dotali non pertineat ad fructuum, seu reddituum naturam, et sit sors quædam præcipua, quæ Dotem augeat, non pertinet ad Maritum, textu expresso in leg. Si ex lapidicinis 12, ff. de Jure dotium, ibi: « Si ex lapidicinis Dotalis fundi lapides, vel arbores, quæ fructus non essent, vendiderit, nummi ex ea venditione recepti sunt Dotis. » Sic etiam licet maritus habeat usumfructum silvæ cæduæ pro dote sibi traditæ, non tamen potest síbi retinere lucrum perceptum ex alienatione arborum prægrandium, aut arduarum ibi existentium, cujus proinde ratione exigere ab ipso poterit ipsa Mulier, vel ipsius hæres, quod etiam verum est, licet ventorum vi arbores illæ ceciderint, textu expresso in leg. Fructus 7, § 12, tf. Soluto Matrimonio, ibi:« Si arbores cæduæ fuerunt, vel gremiales, dici oportet in fructum cedere; sin minus, quasi deteriorem fundum fecerit maritus, tenebitur. Sed et si vi tempestatis ceciderunt, dici oportet pretium earum restituendum mulieri, nec in fructum cedere.» Idem est dicendum de Marito, qui vendit ligna, lapides, etc. veteris ædificii, quod reficere, neque necessarium, neque utile est; 1. Si ex lapidicinis 31, de Jure dotium, ibi: « Sive superficiem ædificii dotalis voluntate mulieris vendiderit, nummi ex ea venditione recepti sunt dotis. » (23. Dominium, seu proprietas dotis ainittitur ab uxore propter ejus adulterium, et transit in Maritum; similiter a Marito propter ejus adulterium amittitur dominium seu proprietas donationis, seu donati propter nuptias, nisi inter se reconcialiti fuerint; 1. Dotem 24. Cod. de Jure dotium, 1. Consensu, § Si vero causam, Cod. de Repudiis, cap. Plerumque 4. De don. inter virum, et uxorem, ibi: «Si mulier ob causam fornicationis judicio Ecclesiæ, aut propria voluntate (scilicet ob eamdem causam) a viro recesserit, nec reconciliata postea sit eidem, dotem, vel dotalium repetere non valebit; » et in ejus summario dicitur expresse : « Mulier propter adulterium a viro separata perdit dotem, » et sic tenet communis cum Glossa ibid. verb. Dotalium, et alia Glossa in cap. Ex par. 10, ex consuetudine, verb. Bonis. (24. Hoc tamen intelligi debet post Judicis sententiam, est enim pœna, sicuti ex communi docent Sa verb. Divortium n. penult. Sanchez lib. 10, de Matrim. disp. 8, n. 12. Layman lib. 3, de justit. tract. 4, c. 3, n. 6. (25. Soluto per mortem Mariti Matrimonio, filiafamilias vidua habet plenum jus suæ dotis adventitiæ tam quoad proprietatem, seu dominium, quam quoad usumfructum, privative etiam quoad patrem; Bossius tract. de Dote cap. 3, n. 92. Constantinus Rogerius de Dote quæst. 10, num. 18. Baldus Novellus de Dote part. 6, privil. 23, et l. duob. sequent. et part. 8, privileg. 10, et communis aliorum, et habetur 1. Pomponius Philadelph. f. Famil. Erciscund. et colligitur ex leg. Cajus, ff. sol. Matrim. ubi cum ageretur de Nepté, quæ erat sub patria potestate, et quæreretur, cui competeret actio ad dotem ab Avo Materno constitutam, respondit Paulus Jurisconsultus favore nuptiarum, eam actionem competere Nepti, ac proinde videtur negare de patre, et hæredibus per textum in 1. Cum prætor, ff. de Judic. (26. Soluto Matrimonio, Dominium seu proprietas dotis profectitiæ pertinet ad filiamfamilias viduam; Menochius de præsumption. 1. 3, præsumpt. 29, n. 80, et de Arbitrariis lib. 2, cas. 88, n. 39. Mascard. de probation. Conclus. 574, n. 6. Stephanus Gratianus tom. 2. Discept. forens. cap. 301, n. 30. Paschal de Viribus patriæ Potest. part. 2, cap. 4, num. 37, et à n. 69 ad final. Camil lus Borellus in summa decis. par. 3. tit. 4, a num. 54 ad 58. Et ratio est, quia pater constituendo dotem filiæfamilias, intelligitur eamdem donare, seu constituere cum animo donandi; Salicetus in 1. Ex morte, Cod. de pact. Convent. Cephalius cons. 753, n. 5, vol. 5. Alexander cons. 99, num. 2, vol. 7. Quinimmo nedum donare sed etiam munus adimplere, ad quod tenetur; 1. Si cum Dote, § Si pater, ff. soluto Matrimonio; et leg. Cum dotem 71, ff. de Jure dotium; eorum autem, quorum fit donatio vel ex libera voluntate, vel quodammodo ex debito, minium transit ad donatarium, ut habet communis ex vulgat. jur. (27. Talis autem dotis profectitiæ usus pertinet ad patrem, ad quem reverti debet, nisi aliud conventum do |
