hostiam esse. habemus etc.

Et huius rei rursum causam reddit, cum dicit: Non

Per ipsum igitur offerimus hostiam laudis.) Studiose ac emphaticos dicit Per ipsum; per, et propter Christum enim summum sacerdotem et sacrificium, imo per unigenitum filium dei, omnia nostra deo accepta sunt. Nunc Christianorum sacrificia et oblationes paucis comprehendit. Primo, ut intra nos ipsos fide sani, iugi confessione ac gratiarum actione deum prosequamur. Deinde in proximum caritate benefici simus.

Parete iis qui praesunt-) Videtur referendum esse ad magistratus obedientiam. Nam mox supra Hebraeis verbi ministros commendaverat.

Deus autem pacis.) Votum vel precatio est, ut fieri solet in epilogo; atque plane emphaticos haec omnia dicuntur. Optat autem Hebraeos perfici cum fide tum caritate, idque per Christum a mortuis excitatum. Cui sit gloria et gratiarum actiɔ in saecula saeculorum, Amen.

IN EPISTOLAM IOANNIS CANONICAM

EXPOSITIO

HULDRYCHI ZUINGLII.

Brevis et luculenta, per Megandrum ab ore eius
excepta et edita.

AD LECTOREM MEGANDER.

Post longam quorundam flagitationem, in animum tandem induxi, ut quae in epistolam Ioannis priorem canonicam ab ore Zuinglii ad populum exponentis, nobis exceperamus, publica et communia faceremus. Accipe igitur tenui nostro stilo, quae ipse magna eruditione et eloquentia publicis pro concionibus tractavit, eaque iu tuum usum collecta editaque aequi bonique consulito.

ARGUMENTUM.

Adeo promissum Iesum Christum filium dei exhibitum dicit, et in quem finem datus sit, ostendit. Ut nostra videlicet expiaret peccata apud deum, illique nos reconciliaret. Ad vitae sanctimoniam hortatur obnixe, quid summopere a suis requirat Christus, commonstrans. Nempe vitae puritatem, dilectionemque mutuam; illisque unice constare, qui fideles sint nec ne. Ut sibi caveant ab antichristis, veritatique sincerae indivulse haereant, sollicite monet.

CAPUT PRIMUM.

Capitis summa. Christi incarnationem, negotiumque totum paucis perstringit, fideles eius vitae puritate pellucere, sanctimoniaque ipsum exprimere, affirmat.

Quod erat ab initio.) In epistolae exordio haud aliud agit, quam quod in evangelio suo Evangelista Ioannes. Quemadmodum enim in evangelio, deum, quem olim generi humano vitam fore promisit, lesum Christum praestitisse, illumque ab aeterno, hoc est, verum deum, deique filium in carne venisse, hominemque verum factum esse asserit; ita et hic quoque idem docet, sed aliis verbis. Quod enim in evangelio suo verbum in principio fuisse dicit, idem intelligens hic inquit: Quod erat ab initio. Ac si dicat: Consilium hoc Dei, de salvando genere humano, per filium suum qui fuit ab aeterno, in effectum abiisse, hoc est in carnem venisse, caroque factum esse testatur. Vidimus enim

ipsum, inquit, oculis nostris, loquentem audivimus auribus, manibusque contrectavimus. Longo itaque hyperbato aut incremento auditorem vel attentum vel benevolum reddit, cum se dicit nihil vel novi vel dubii, sed praeclara, magnifica, et quae ab aeterno fuere, allaturum. Nempe :

De sermone vitae.) Hoc est, de Christo filio dei. Hyperbaton itaque suum longum et obscurum aperiens, ostendit quodnam illud consilium et negotium sit, ac res quam ab initio, atque adeo ab aeterno fuisse, seque et vidisse et audivisse, manibusque contrectasse dicit; nempe vitae verbum, id est, Iesum Christum filium dei.

Et vita manifestata est.) Quo magis lucidiora reddat, quae obscurius dixerat, non modo repetens exponit, sed et in quem finem venerit ac datus sit Iesus Christus commonstrat, vitam dicens manifestatam esse, hoc est, quod erat ab initio, caro factum est. Christum itaque hisce verbis non modo in carnem venisse, sed vitam quoque generi humano esse dicit, figura μstáhnyi, quod mundum mortuum, sibi fidentem, vivum reddit et facit.

El vidimus et testamur.) Vitam manifestatam, hoc est, verbum caro factum esse, se vidisse repetit propter maiorem evidentiam. Et quia vidit, ideo etiam testari se dicit, nec solum testari, sed et denunciare quoque orbi universo vitam illam aeternam, hoc est, Iesum Christum filium dei. Quem supradicta figura Metalepseos vitam hic appellat, esse aeternam, quod humano generi per ipsum recuperata sit vita aeterna.

Quod vidimus et audivimus.) Quo suspicione, fraude, omnique falso et dolo careat, neque vana et frivola esse quis suspicetur quod dixit, repetit atque dicit: De Christo quicquid vobis annunciamus, verissima ac probatissima esse scimus; Vidimus enim, et audivimus ista omnia coram. Atque ita tandem longum suum hyperbaton de incarnatione Christi absolvit: Hoc ipsum (inquit) quod erat ab initio, hoc est filium dei hominem factum, inter mortales conversatum, vitamque restituisse generi humano.

Ut et societatem habeatis nobiscum.) Ad institutum accedens

suum,

in quem finem Iesum Christum filium hunc dei annuncient, com

monstrat. Non aliam, inquit, ob causam, quam ut socios, collegas, et cohaeredes illius aeterni boni vos reddamus. Aptissima metaphora sumpta ab iis qui soli felices esse ac fortuna prospera frui nolunt, sed et alios quoque suae felicitatis participes sociosque faciunt, id quod verae caritatis indicium est.

Et societas nostra sit cum patre etc.) De qua loquatur societate, quodque intelligat consortium exponit; non qua homines hominibus solum pace, concordia et amicitia fraterna iunguntur, sed qua homines deo animo, mente, atque adeo fide hic uniuntur indissolubiliter, et post hanc cum eo aeternum viventes. Hoc est quod Christus orat patrem suum Ioan. 17.

Ut gaudium vestrum sit plenum.) Societatis et consortii nomine, quod diximus intelligere Ioannem, hisce verbis exponit. Haud alia, inquit, ratione hunc Iesum Christum vobis annunciamus, quam ut conscientia tranquillos, vitae aeternae participes faciamus. Quae evangelii Zuinglii univ. opera. Vol. VI. T. II.

21

praedicatione nascuntur bona, hic paucis evangelista narrat. Non solum, inquit, homines unanimes, concordes, amici, fratres, et quemadmodum propheta dicit, pacifici, sed a conscientia pacati, felicitatis aeternae consortes redduntur; id quod doctrina nulla humana, aut philosophia ista Aristotelica et sophistica vana, quae hodie pulchre in perniciem veritatis recrudescere incipit, praestare poterit. Quemadmodum enim illa, Christiana inquam philosophia, veritati simplici, atque adeo deo innititur; ita haec rebus dubiis, persuasionibus humanis, vanis, et stultis. Et quemadmodum mundo hac semper impositum est, ita et hodie quoque imponitur. Haec omnia exordii vice esse posita, primaque epistolae pars esse videntur, per hoc quod dicit:

Et haec est annunciatio quam audivimus.) Secundam partem epistolae esse putamus, qua statum totius epistolae proponit. Nempe deum esse lucem, eumque verum Christianum deique filium, qui in luce vere ambulet, dicens: Et haec est annunciatio. Quasi dicat: Huc tendit, huc respicit, illud complectitur, ac in se habet praedicatio, quam ab ipso habemus Christo, vobisque annunciamus. Das ist das vermögen, innhalt der predig, quam vobis annunciamus, nempe:

Deum esse lucem.) Atque ita a definitione dei (quem lucem appellat Metaphoricos) quae qualisque vita deceat Christianos, docere videtur. Quemadmodum enim, inquit, luce nihil purius, mundiusque est; ita et deo nihil praestantius, sanctius et excellentius.

Et tenebrae in eo non sunt ullae.) Tropus est in dictione Tenebrae. Indicat enim in Christo atque adeo in deo nihil omnino impurum, foedum, ac facinorosum esse, sed pura, munda, sincera et sancta omnia.

Si dixerimus quod societatem habemus.) Quae dixit ad institutum applicat, atque quid velit exponit; nempe definitione dei, facile constare qui consortio foedereque deo iuncti sint. Nam si quis dicat societate deo se nexum, hoc est, fidelem esse, mente animoque ipsi esse

unitum.

Et versatur in tenebris.) Hoc est, impiam, ethnicam, et sceleratam vivit vitam, doctrinamque vanamn, humanam, et erroneam sectatur, is plane mentitur et veritas in ipso non est. Quod perpendendum iis qui hodie deum ore quidem incessanter iactant, deque ipso gloriantur, factis vero diversum faciunt.

Quod si in luce ambulamus.) Hoc est, si vere fideles, deique filii fuerimus, factis illud comprobemus oportet, nempe societate mutua. Causam hisce itaque reddere videtur, quare mentiri dicat eum qui se deum nosse dicat, factis vero negat. Ita ut de pro yao, Nam, Etenim capiatur. Huc facit, quod Christus dicit Matth. 7. Arbor ex fructu dinoscitur. Et 2. Corinth. 6. Quod enim consortium, inquit Paulus, iustitiae cum iniustitia etc.

Et sanguis Iesu Christi.) Vel simpliciter indicat, quid sit esse socium, id est filium dei, nempe inniti expiationi per sanguinem Christi factae. Vel obiicienti occurrit, qui diceret: Si deus, quemadmodum dictum, lux est purissima et immaculata, nos vero non solum peccato res, sed et peccatum a natura ipsum, quomodo vel amicitia, foedere,

ac societate uniri illi iungique poterimus? Respondet illud non-viribus nostris, merito, et iustitia fieri, sed sanguine Iesu Christi; hic expurgat nos a peccatis nostris, sanctificat nos, deoque societate et amicitia perpetua iungit. Hoc est quod Paulus alibi dicit, per ipsum aditum habere nos ad patrem. Notandum vero quod dicit: Sanguis Iesu Christi; passionem enim ac mortem Christi intelligit, et: Filii eius, ab omnique peccato. Morte itaque Christi semel peracta expurgantur omnia delicta et peccata nostra, non esu carnis eius substantialis, quemadmodum Papistici miseri ac caeci ogganniunt.

Et si dixerimus.) Et isto tempore fuisse qui a peccatis immunes esse volebant, ex his facile intelligitur. Quorum errorem refutans, omnes homines peccatores, et sub peccato esse convincit, neminemque esse mortalium qui Christi iustificatione etiam indies opus non habeat. Nunquam enim non peccat homo, semper igitur ut pedes lavet sanguine Christi, necesse est, quemadmodum Christus dicit. Si quis diversum dicat, mentitur, et veritas, in ipso non est.

Si confiteamur.) Per antithesim, membroque contrario, non solum spem facit veniae et gratiae confitentibus delicta sua, sed et cui confitenda sint peccata indicat, nempe deo, quem fideliorem ac iustiorem esse inquit, quam ut promissam peccatorum remissionem, peccata sua confitenti, non praestet. Confiteri vero dicitur, qui vel a deo vel homine, utrimque enim peccando offendimus omnes, ob delicta sua commissa accusatus, ad defendendum se nihil fingit, aut obiicit, nec contendere conatur, sed cedit illique sese submittit, ac dedit veniam petens. Is inquam confiteri recte et vere dicitur, gratiamque et misericordiam invenire apud deum. Haec confessio est, quam tradit scriptura sacra, quae iuxta verbum Iacobi inter Christianos esse debet. Haec item absolutio, qua creditur evangelio, meritoque Christi innititur; non illa vana, ficta, et praepostera manuum impositio Papistica.

Si dixerimus peccatum non habemus.) Ob commendationem divinae gratiae, et misericordiae in Christo exhibitae, eandem rem iterum repetit; nempe neminem esse sine peccato, neminemque qui expiatione liberationeque Christi opus non habeat. Contrarium adserentem, per amplificationem non solum se ipsum seducere, sed et deum mendacii redarguere, veraque minime dicere asserit, qui dicit, omnem hominem esse mendacem etc. Hinc discitur, quam sit inexpiabile delictum, peccata sua dissimulare.

CAPUT II.

Summa Capitis. Urget quam Christus summopere a suis requirit dilectionem mutuam; hortaturque ad vigilantiam propter antichristos.

Filioli mei, haec scribo vobis ne peccetis.) Ne videatur innocentiae studium prodere, licentiamque praebere peccandi commendatione divinae gratiae in Christo, indicat se ista non ideo dicere ut peccet homo, sed in hoc potius scribere ut a peccando retrahat. Nemo enim pius, qui post poenitentiam, remissis peccatis, gratiam dei sensit, peccabo inquit, quod gratis omnia condonantur per Christum; sed omni studio cavet, ne qua fiat ut in pristina aut similia mala recidat.