ut possit illa flamma recte comparari spumæ potentissimæ, e flamma et aëre coagmentatæ, sive vento cuidam igneo. 7. Quemadmodum autem spuma est corpus compositum ex aëre et liquore; ita etiam pulveres omnes sunt compositi ex aëre et minutiis corporis pulverizati; ut non aliter different a spumis, quam contiguum differt a continuo: nam magna moles ipsorum consistit ex aëre, qui partes corporis sublevat; ut ex tabula secunda et tertia liquet. 8. Fiunt tumores in ventre animalium, et aliis partibus, ex flatu, et humore aqueo introcepto, et admisso; ut in hydrope, tympanite, et similibus. 9. Est genus columbarum, quod, capite intra collum recepto, inflatur et tumet. 10. Respiratio per pulmones (follium instar) aërem attrahit et reddit; dilatante se, per vices, pulmone, et residente. 14. Rimæ globorum lusoriorum, et similiter lignorum aliorum, a siccitate contractæ, per immissionem, et moram nonnullam in aqua, et imbibitionem ipsius aquæ, implentur et consolidantur. 15. Est genus quoddam fungi, qui excrescit ex arbore, quem vocant auriculam Judæi, qui immissus in aquam magnopere intumescit: quod non facit spongia, aut lana. Connexio. Atque de introceptionibus corporis alieni (quæ sunt pseudo-rarefactiones) hæc inquisita sint. Transeundum ad dilatationes et tumores, quæ fiunt in corporibus, ex spiritu innato (sive illi sunt naturales, ut loquuntur, sive præternaturales) absque igne, aut calore manifesto externo: licet in his quoque sequatur quandoque accessio sive introceptio humoris, præter ipsam dilatationem simplicem. 7. Neque dubium est, quin in spermate animalium primus actus ad vivificandum sit quædam expansio massæ. 8. Vitriolum erumpendo tanquam germinat, et fere arborescit. 9. Lapides tempore et senio (præsertim in locis 11. Fœmellæ prægnantes tument mammillas, humidioribus) emittunt salem, qui est e natura nitri. lacteo scilicet humore turgentes. 10. Omnis gleba terræ tumet nitro: itaque si DILATATIONES PER SPIRITUM INNATUM SE EXPAN- 4. Semina plantarum, ut pisorum, fabarum, et ejusmodi, turgescunt nonnihil, antequam emittant radicem aut caulem. 13. Inspice in speculum, et nota latitudinem utriusque oculi pupillæ; dein claude alterum oculum; et videbis pupillam oculi aperti manifeste dilatatam, spiritibus qui utrique oculo inserviebant in unum confluentibus. 12. Glans virgæ in masculis, cum arrigitur in terra quævis sit cooperta et accumulata, ita ut sucvenerem, multum dilatatur mole. cus ejus non exhauriatur per solem et aërem, nec se consumat in emittendo vegetabili; colligit nitrum, ut internum tumorem. Ideo in aliquibus Europæ partibus struunt mineras artificiales nitri, accumulata terra, in domibus ad hoc paratis, prohibito aditu solis. 11. Sudores in animalibus, per motum dilatatis spiritibus, atque humoribus veluti liquefactis, proveniunt. 12. Pulsus cordis et arteriarum in animalibus fit per irrequietam dilatationem spirituum, et receptum ipsorum, per vices. 13. Quin et motus voluntarius in animalibus, qui expeditur (in perfectioribus) per nervos, videtur radicem habere in compressione primum, deinde relaxatione spirituum. 14. In omni contusione membri alicujus in animalibus, sequitur tumor: idem evenit in plerisque doloribus. 1. MUSTUM, aut cervisia nova, et similia, in doliis reposita, intumescunt, et insurgunt admodum; adeo ut, nisi detur spiraculum, dolia infringant; sin detur, se attollant, et exundent cum spuma, et quasi ebulliant. 5. Arbores quandoque, spiritu et succo native tumescentes, corticem rumpunt, et emittunt gummi et lacrymas. 6. Etiam gemmæ complures videntur esse eruptiones succorum puriorum ex rupibus; cum tam gummi quam gemmæ rupium deprehendantur (ex splendore) esse succi percolati et depurati; adeo ut etiam saxa et lapides videantur ex spiritu innato tumescere. mento. 3. Audivi mustum nuper calcatum, et quasi fervens, in vitro crasso et forti repositum, (ore vitri bene lutato et clauso, ut mustum nec erumpere nec perfringere posset,) non reperiente exitum spiritu, se per continuas circulationes et vexationes vertisse plane in tartarum; ut nihil restaret in vitro, præter auram et fæces: verum de hoc mihi parum constat. 15. Aculei vesparum et apum majorem inducunt tumorem, quam pro inflictu: id multo magis faciunt punctiones serpentum. 16. Etiam urtica, bryonia, et alia nonnulla, levant cutem, et vesicas in illa causant. 17. Habetur pro evidenti signo veneni, (præsertim ejus generis quod operatur ex qualitate maligna; non per erosionem,) si facies aut corpus intumescat. 18. In vesicationibus colli aut alterias alicujus partis, quæ adhibentur ad curationes morborum, assurgit humor aqueus, sive ichor, qui postea, cute scissa aut puncta, effluit. 19. Omnes pustulæ ex causa interna, et hujusmodi efflorescentiæ et apostemata, inducunt tumores apparentes, et sublevant cutem. 20. Iracundia subito effervescens (in nonnullis, buccas: similiter et fastus. 21. Ranæ et bufones tument; et complura animalia per ferociam erigunt cristas, et pilos, et plumas : quod fit ex contractione cutis per tumorem spirituum. 2. Liquores spirituosi arctius conclusi (ut in utribus fortiter obturatis) magno impetu sæpe erumpunt, et opercula sua quandoque ejiciunt, tanquam e tor-inflat 22. Galli, quos Indicos, alii Turcicos vocant, irati, magnopere tument, et pennas tanquam jubas erigunt. Aves cum dormitant, dilatato spiritu, per receptum caloris ad interiora, nonnihil tument. 23. In omni carie et putredine tumescere incipi unt spiritus corporis innati; cumque ad exitum properant, solvunt et alterant rei compagem; et, si compages rei sit paulo tenacior et viscosior, ut exire non possint, novas formas moliuntur; ut in vermibus e putredine natis; sed exordium actionis est a dilatatione spirituum. 24. Neque spiritus in putredine cohibitus tantum molitur animalcula, verum et rudimenta plantarum : ut conspicitur in musco, et hirsutie arborum nonnullarum. Memini me expertum esse, casu quodam, non de industria, quod cum æstivo tempore malum citrium, ex parte sectum, in conclavi reliquissem, post duos menses inveni in parte secta putredinem quandam germinantem; adeo ut in capillis quibusdam exurgeret ad altitudinem pollicis, ad minus, atque in summitate capillorum singulorum ascivisset caput quoddam, instar capitis pusilli clavi; plane incipiens imitari plantam. 25. Similiter, rubigines fiunt in metallis, et vitro et similibus, ex dilatatione spiritus innati, qui tumescit, et urget partes crassiores, easque ante se agit, et extrudit, ut exeat. fiet potius consumptio: itaque experimentum faciendum, in vitro clauso. Accipe itaque vitrum, quod habeat ventrem amplum, collum vero longum et angustum, atque infundatur aqua, donec venter et pars inferior colli impleatur. Fiat autem hoc per tempestatem aëris borealem et siccam; atque ita permittatur, donec succedat tempestas australis et pluviosa; et vide, si aqua insurgat aliqualiter in collo vitri. Etiam de tumoribus aquæ in puteis facienda est diligentior inquisitio; utrum fiant magis noctu quam interdiu, et quali tempestate anni. 33. In pinnis fidium ligneis fit tempore pluvioso, ut illæ tumescentes difficilius torqueantur. Similiter pyxides ligneæ difficilius extrahuntur ex thecis suis, et ostia lignea difficilius aperiuntur. 34. Chordæ fidium extentæ paulo rigidius temporibus pluviosis rumpuntur. 35. Humores in corporibus animalium, tempestatibus australibus et pluviosis, deprehenduntur laxari et tumescere, et fluere, et incumbere magis, et meatus obstruere. 36. Recepta est opinio, humores et succos, non in animalibus tantum, sed et in plantis, sub pleniluniis magis turgescere, et cava implere. 26. Utrum terra in superficie tumescat, præsertim ubi glebæ sunt spongiosa et cavæ, inquirendum. Certe inveniuntur quandoque in ejusmodi glebis arbores instar malorum navium, quæ sub terra nonnullos pedes in altum jacent demersæ et sepultæ : ut verisimile sit arbores illas per tempestates fuisse olim dejectas; postea vero, attollente se paulatim terra, coopertas fuisse et sepultas. 27. At subito et manifeste intumescit terra in terræ motibus, unde sæpenumero erumpunt scaturigines aquarum, vortices et globi flammarum, venti vehementes et peregrini, atque ejiciuntur saxa, cineres. 28. Neque tamen terræ motus omnes prorsus subito fiunt; nam evenit nonnunquam, ut terra contremuerit per plures dies: et nostro tempore apud nos in agro Herfordiensi fuit terræ motus, admodum pusillus et lentus, sed rarus; in quo aliqua jugera terræ per diem integrum paulatim se moverunt, et in alium locum paulo decliviorem, nec multo distantem, se transtulerunt, et ita quieverunt. 29. Utrum moles aquarum in maribus aliquando tumescant inquirendum. Nam in ipsis fluxibus maris, necesse est ut illi fiant vel ex motu progresr sivo, vel ex sublatione aquarum in sursum fer virtu tem et consensum aliquem magneticum, vel denique DILATATIONES ET APERTURE CORPORUM, QUÆ FIUNT b PER IGNEM ET CALOREM ACTUALEM, SIMPLICEM, per tumorem sive relaxationem aliquam in ipsis 30. Aqua in fontibus et puteis nonnullis tumescit et residit; adeo ut æstus quosdam videatur pati. 31. Etiam erumpunt quandoque in quibusdam locis scaturigines aquarum, absque aliquo terræ motu, intra aliquos annos, ex causis incertis. Fitque ista eruptio plerumque in magnis siccitatibus. 32. Etiam notatum est, intumescere quandoque maria absque fluxu aut vento aliquo exteriore; idque fere tempestatem aliquam magnam præcedere. Non foret indignum experimento, ut probetur, utrum fiat interdum aliqua relaxatio in corpore aquæ, etiam in minore quanto. Atqui si exponatur aqua soli vel aëri, Mandata. VOL. II. 2 N 37. Sales in locis humidis se solvunt, aperiunt, et dilatant id quod faciunt (aliqua ex parte) saccharum et condita; quæ, nisi reponantur in cameris, ubi aliquando accenditur ignis, situm colligunt. 38. Etiam omnia, quæ per ignem cocta, et majorem in modum contracta sunt, tractu temporis nonnihil laxantur. 39. De tumoribus et relaxationibus aëris diligentius videndum; et quatenus in his militent (magna ex parte) causæ ventorum; cum vapores nec colliguntur commode in pluviam, nec dissipantur in aërem limpidum, sed inducunt tumores in corpore aeris. Connexio. Atque de dilatationibus corporum per spiritum innatum, sive in maturationibus, sive in rudimentis generationum, sive in excitatione per motum, sive in irritationibus naturalibus aut præternaturalibus, sive in putrefactionibus, sive in relaxationibus, hæc pauca ex cumulo naturæ inquisita sunto. Transeundum jam ad aperturas et dilatationes quæ fiunt per ignem et calorem externum actualem. APERTURE Corporum per calorem sive ignem (de quibus jam inquiremus) proprie spectant ad titulos de calido et frigido, et de motu hyles, et de separationibus et alterationibus. Attamen carpendum et prægustandum est aliquid ex ipsis in præsenti titulo, cum absque aliqua notitia ipsorum non possit inquiri recte de denso et raro. Historia. 1. Aër per calorem dilatatur simpliciter. Neque enim separatur quippiam aut emittitur, ut in tangibilibus; sed simpliciter fit expansio. 2. In ventosis, vitro et aëre intra ipsum contento calefactis, et ventosis carni applicatis, quando paulo post aër, qui per calorem dilatatus fuerit, remittente Monitum. calore, se recipiat paulatim et contrahat; attrahitur | corpus integrum tumet, nec quicquam fere halitus per motum nexus caro. Quod si ventosas fortius attrahere cupias, accipe spongiam frigida madefactam, et pone eam super ventrem ventosæ; ut, per refrigerationem amplius contracto aëre, ventosa fortius attrahat. evolat. At post moram nonnullam, tum demum corpus integrum insurgit, et dilatatur expansione notabili, tanquam ad duplum; et copiosissimus et spissus admodum evolat halitus. Is halitus, si flammam interca non conceperit, miscet se tandem cum aëre, quemadmodum et vapor aquæ. Majorem autem calorem desiderat, ad hoc ut bulliat, oleum, quam aqua, et tardius multo bullire incipit. 3. Accipe vitrum, et calefacias illud: mitte illud post in aquam: attrahet aquam pro minimo ad tertias contenti; unde liquet, aërem a calore rarefactum fuisse pariter ad tertias contenti. Sed hoc parum est. Nam cum vitrum, quo usi sumus, tenue esset, majorem calefactionem, absque periculo rupturæ, non facile patiebatur. Quod si fuisset phiala ferrea aut ænea, et majorem in modum calefacta, arbitror aërem posse dilatari ad duplum aut triplum : quod experimento dignissimum est; etiam ad quousque, ut inde melius de raritate aëris superne, atque adeo ætheris ipsius, judicium facere possimus. 10. Apertura spiritus vini ea est, ut aquam potius referat, quam oleum. Nam ebullit, magnis utique bullis, absque spuma aut totius corporis elevatione; longe autem minore calore, et multo celerius expan ditur et evolat, quam aqua. Utriusque vero naturæ particeps (tam aquæ scilicet, quam oleosa) et facile se immiscet aëri, et cito concipit flammam. 4. In vitro quod appellamus calendare (quod tempestatem, quatenus ad calorem et frigus, tam accurate demonstret varietates et gradus) evidentissime patet, quam parva accessio caloris expandat aërem notabiliter adeo ut manus vitro superposita, radii aliqui solis, ipse anhelitus astantium operetur: quin et ipsius aëris externi inclinationes ad calorem et frigus (tactui ipsi imperceptibiles) aërem nihilominus in vitro sensim et perpetuo dilatent et contra hant. 5. Hero describit altaris fabricam eo artificio, ut, superimposito holocausto et incenso, subito aqua descenderet, quæ ignem extingueret. Id non aliam poscebat industriam, quam ut sub altare esset locus concavus et conclusus, aëre repletus; qui aër ab igne calefactus, et propterea dilatatus, nullum reperiret exitum, nisi in canali ad parietem altaris erecto et curvato, ore super altare inverso. In canali erecto infusa erat aqua (facto etiam ventre in canali, ut largior copia aquæ reciperetur); ea aqua obice impediebatur, ne descenderet, foraminato; qui obex postquam erat versus, dabat locum aëri dilatato, ut aquam eveheret et ejiceret. 6. Inventum fuit Fracastorii ad excitandos apoplecticos, ut poneretur sartago fervens circa caput ad nonnullam distantiam; unde spiritus in cellis cerebri suffocati et congelati, et ab humoribus obsessi, dilatarentur, excitarentur, et vivificarentur. 7. Etiam papiliones, quæ hieme jacent emortuæ, admotæ ad ignem aut radios solis, motum et vitam recipiunt. Ægroti quoque in deliquiis, tam aquis fortibus et calidis intro sumptis, quam calore exteriore, et fricationibus, et motu excitantur. 8. Apertura aquæ talis est. Sub primo calore emittit vaporem paucum et rarum: neque intra corpus alia conspicitur mutatio. Continuato calore, corpore integro non insurgit, nec etiam bullis minutis in modum spumæ; sed per bullas majores et rariores ascendit, et in copiosum vaporem se solvit. Ille vapor, si non impediatur aut repercutiatur, aëri se immiscet; primo conspicuus, dein insensibilis et se deperdens. 9. Apertura olei talis est. A primo calore ascendunt guttulæ quædam aut granula per corpus olei sparsa; idque cum crepitatione quadam. Inte rim nec bullæ in superficie ludunt, (ut in aqua,) nec 11. Acetum et agresta et vinum in hoc differunt in processu suæ aperturæ: quod acetum insurgat in minoribus bullis, et magis circa latera vasis; agresta et vinum in majoribus bullis, et magis in medio vasis. 12. Generaliter in liquidis hoc fit, ut pinguia, sicut oleum, lac, adeps, et hujusmodi, insurgant et tumeant simul toto corpore; succi maturi (et magis adhuc immaturi) bullis majoribus; succi effæti et vapidi bullis minoribus. 13. Omnibus liquoribus commune est, etiam oleo ipsi, ut antequam bulliant, paucas et raras semibullas circa latera vasis jaciant. 14. Omnibus liquoribus commune est, ut in parva quantitate citius aperiantur, bulliant, atque consumantur, quam in magna. Experimentum de aperturis liquo rum faciendum est in vasis vitreis, ut Monitum. 15. Sunt vero complura corpora, quæ non sunt liquida, sed consistentia et determinata; attamen per calorem nanciscuntur eam aperturam, ut liquescant sive deveniant liquida, quamdiu calor ea vellicet et expandat; qualia sunt cera, adeps, butyrum, pix, resina, gummi, saccharum, mel; et plurima ex metallis, veluti plumbum, aurum, argentum, æs, cuprum. Ita tamen, ut ad aperturam requirantur non solum gradus caloris longe diversi, sed et modificationes ignis et flammæ dissimiles. Nam alia metalla colliquantur per ignem simpliciter, ut plumbum; alia per ignem motum et follibus excitatum, ut aurum et argentum; alia non sine admistione, ut chalybs, qui non, nisi admisto sulphure aut simili quopiam, colliquatur. Historia. 16. At ista omnia, si continuetur ignis et urgeat, non solum sortiuntur aperturam colliquationis, sed pertranseunt, et adipiscuntur secundam aperturam, (volatilis scilicet, sive pneumatici, sive consumptionis,) omnia, inquam, præter aurum: nam quatenus ad argentum vivum, cum in natura sua sit liquidum. incipit illud ab apertura secunda, et facile vertitur in volatile. De auro adhuc dubium est, utrum possit fieri volatile aut pneumaticum (aut etiam potabile, ut loquuntur) hoc est, non dissolubile quidem, (id enim facile est et tritum per aquas fortes,) sed diges bile aut alterabile per ventriculum humanum. Iujus autem rei legitima videtur probatio; minime la, ut vi ignis ascendat aut trudatur sursum; sed t ita attenuetur et subigatur, ut restitui in metallum on possit. 17. Inquiratur etiam ulterius de vitro et vitrificais, utrum per ignem consumantur et vertantur in neumaticum. Habetur enim vitrum pro corpore ixo et exsucco; et vitrificatio pro morte metallorum. 18. Quæ colliquantur omnia, in via et processu uo incipiunt ab infimo illo gradu aperturæ, qui est mollitio et inteneratio, antequam colliquentur et funantur; ut cera, gummi, metalla colliquabilia, vitrum, et similia. 19. At ferrum et chalybs, postquam fuerint perecta et repurgata, (nisi fuerit admistio,) quatenus id ignem simplicem persistunt, et non procedunt ulra illum gradum emollitionis, ut reddantur, scilicet, nalleabilia et flexibilia, et exuant fragilitatem suim; minime autem pertingunt ad colliquationem sive fusionem. 20. Videntur ferrum et vitrum, cum aperiuntur ad illam mollitiem de qua diximus, dilatari sane in spiritu suo incluso; unde fit illa subactio partium tangibilium, ut duritiem et obstinationem suam deponant; neque tamen corpus ipsum integrum localiter dilatari aut intumescere cernitur. Attamen attentius paulo inquirenti deprehenditur plane in ipsis invisibilis quidam tumor et partium pulsatio; licet cohibeatur ab arcta compage sua. Nam si accipias vitrum ignitum, et majorem in modum calefactum, et ponas illud supra tabulam lapideam, aut simile aliquod corpus durum, (licet et ipsa tabula illa, seu corpus bene calefactum fuerit, ut frigori causa imputari non possit,) rumpetur prorsus vitrum, duritie lapidis scilicet tumorem illum occultum vitri repercutiente. Itaque solent in hujusmodi casu, quando vitrum fervens summovetur ab igne, substernere ipsi pulverem aliquem, aut arenam mollem, quæ suaviter cedens tumorem in partibus vitri non retundat. 23. Apertura combustibilium ea est, ut per ignem primo emittant fumum, dein concipiant flammam, postremo deponant cinerem. 24. In corporibus quæ continent humorem aqueum, et a flamma abhorrentem, in compage clausa et compacta, (qualia sunt folia lauri, et alia non porosa, sales, et similia,) ea est apertura per ignem, ut spiritus in iis contentus (aqueus et crudus) per calorem dilatatus, cum sonitu emittatur antequam flamconcipiatur: si vero in aliquo corpore (quod raro fit) insimul fiant et eruptio flatus et conceptio flam ma mæ, ingens tumultus excitatur, et potentissima dilatatio; flatu, tanquam internis follibus, flammam undiquaque exsufflante et expandente, ut in pulvere pyrio. 25. Panis in furno nonnihil tumescit, licet fiat minoris ponderis, quam ante: etiam in summo panis quandoque colligitur, tanquam bulla aut vesica crustæ ; ut cavum quiddam aëre impletum maneat inter pelliculam illam crustæ (quæ exscindi solet) et massam panis. 26. Etiam carnes assatæ nonnihil tument, præsertim si maneat epidermis, ut in porcellis. 27. At fructus assati quandoque exiliunt, ut castaneæ; quandoque effringunt corticem, et emittunt pulpam, ut poma; quod si ab igne magis torrefiant, asciscunt crustam carbonariam, ut cavum sit quiddam (ut in pane) inter crustam et carnem fructus; quod et fit in ovis. 28. Si vero calor sit lenis et cæcus, nec detur spiraculum facile ad emittendum vaporem, ut fit in pyris sub cinere assatis, et multo magis in iis quæ reponuntur in ollis, atque deinde sub cinere sepeliuntur, atque similiter in carnibus suffocatis, vel intra crustas panis, vel inter patinas; tum tumor ille et dilatatio per calorem repellitur et in se vertitur, atque tanquam in distillatione restituitur, et reddit corpora magis humectata, et tanquam mersa in succis suis. Connexio. 29. At in aridis, si flamma fuerit suffocata, nec facilem reperiat exitum; rarefiunt corpora, et redduntur cava et porosa, ut in carbonibus e ligno, et pumicibus, quæ ejiciuntur ex montibus flammantibus. Transeundum jam esset ad dilatationes et aperturas corporum, quæ fiunt per calorem in distillationibus; in quibus magis accurate datur cernere hujusmodi aperturas, quam in coctionibus et ustionibus. Verum cum in illis immorari haud parum oporteat, cumque proprie pertineat inquisitio ipsarum ad titulos de calido et frigido, et de motu hyles, et de separationibus; exiguum quiddam est quod proponi debet in hoc titulo. maticum et humidum ligni emitti potuerint,) alterumi ex his eventurum; vel ut corpus ligni vertatur quoddam amalgama; vel ut solvatur in aërem sive pneumaticum purum, simul cum fæcibus (mags crassis quam sunt cineres) in fundo, et incrustatione nonnulla in lateribus vasis. 4. In distillationibus optime inquiritur et decer- | plane fuerint inflammatio et fumus, quo minus prɛ. nitur de gradibus et diversitatibus calorum; ut carbonum, furni calefacti, balnei, cinerum, arenæ calidæ, fimi, solis, ignis quiescentis, ignis follibus excitati, ignis conclusi et reverberati, caloris ascendentis, caloris descendentis, et hujusmodi: quæ omnia ad aperturas corporum, et præcipue ad complicatas actiones dilatandi et contrahendi (de quibus postea dicemus) insigniter faciunt. Neque tamen ullo modo videntur calores illi imitatores calores solis et cœlestium; cum nec satis lenes sint et temperati, nec satis lenti et continuati, nec satis refracti et modificati per corpora media, nec satis inæqualiter accedentes et recedentes. De quibus omnibus, sub titulo calidi et frigidi, et titulis aliis ad hoc propriis, diligenter inquiremus. | 3. In simili vase ferreo fiat experimentum de aqua pura ; qua repleatur ad summum. Sed adh beatur ignis lenior: mora vero sit amplior. Qu etiam amoveatur ab igne certis horis, et refrigeseat; dein iteretur operatio aliquoties. Hoc experimentum de aqua pura delegimus hanc ob causam; quod aqua corpus simplicissimum sit, expers coloris, odoris, saporis, et aliarum qualitatum. Quamobrem si per calorem temperatum et lenem, et alternationem calefactionis et refrigerationis, et prohibitionem omn evaporationis, spiritus aquæ non emissus, et nihilo minus per hujusmodi calorem solicitatus et attenua tus, se verterit in partes aquæ crassiores, easque digerere, et in novum schematismum mutare possit (minus scilicet simplicem et magis inæqualem) e usque, ut vel colorem alium nanciscatur, vel odorem. vel saporem, vel oleositatem quandam, vel aliam alterationem notabilem, (qualis invenitur in corpori bus compositis,) proculdubio res magna confecta foret, et ad plurima aditum patefaciens. ita 4. Circa distillationem clausam (ita enim eam appellare licet, ubi non datur spatium ad evapora tionem) quivis multa alia poterit comminisci. Pro certo enim habemus, calorem analogum, operantem in corpus absque separatione aut consumptione par tium, mirabiles metaschematismos effingere et producere posse. 5. Attamen illud addi possit, ut mandati hujus appendix ; ut excogitetur etiam aliquis modus (quod certe difficile non est) per quem calor operetur no? solum in clauso, sed in tensili : id quod fit in omni matrice naturali, sive vegetabilium sive animalium. Hoc enim operationem ad multa extendit, quæ per clausuram simplicem effici non possunt. Neque hoc pertinet ad pygmæum Paracelsi, aut hujusmodi pro digiosas ineptias; sed ad solida et sana. Exemph gratia; non efficiet unquam distillatio clausa, ut aqua tota vertatur in oleum; quia oleum et pinguia majus occupant dimensum quam aqua. At si operatio fiat in tensili, hoc fortasse fieri possit: quæ esset res immensæ utilitatis, cum omnis alimentatio maxime consistat in pingui. 6. Bonum esset, et ad multa utile, ut in distillationibus natura ad rationes reddendas quandoque compelleretur; atque ut poneretur in certo quantum per distillationem consumptum fuerit, id est, versum in pneumaticum, et quid maneret, sive fixum, sive restitutum in corpore. Id fieri potest, si ante distillationem corpus distillandum ponderes, et vaca ipsa, intra quæ distillatio perficitur. At post lationem ponderabis liquorem; ponderabis item Ex istis fæces; denique ponderabis iterum vasa. enim tribus ponderationibus cognosces quantum fuerit restitutum, quantum manserit in fæcibus, quar tum adhæserit vasibus; atque a decessione ponderis in illis tribus, comparati ad pondus corporis integr cognosces quantum versum fuerit in pneumaticum. distil 5. Distillationes, et dilatationes per eas, fiunt in clauso, ubi concluduntur simul corpus distillandum, et vapores qui ex eo immittuntur, et aër. Neque tamen instillatoriis et alembicis communibus diligenter arcetur aër exterior; quin per rostrum stillatorii, per quod liquor effluit, ille subintrare aliquatenus possit. At in retortis, ubi majore vehementia caloris opus est, non datur aëri exteriori ingressus, sed os receptaculi ori vasis (ubi corpus imponitur) per lutationes ita continuatur, ut universus processus rarefactionis et restitutionis intus transigatur. Quod si corpus sit plenum spiritu vigoroso, (ut vitriolum,) opus est receptaculo vasto et amplo, ut vapores liberius ludant, nec vas infrangant. | 1. Utcunque tamen distillationes tanMandata. quam intra cellam undiquaque clausam transigantur; datur tamen spatium, ut corporis aliæ partes se expandere in vapores, aliæ subsidere in fæcibus, vapores rursus se glomerare et restituere, atque (si heterogenei fuerint) alii ab aliis se separare possint. Quod sequitur igitur pro mandato magno habendum, cum ad naturam in imis concutiendam, et ad novas tranformationes aditum præbere possit. Vulcanus enim chemicorum et medicorum (licet multa utilia genuerit, tamen) virtutes veriores caloris fortassis minus complexus est, ob divortia et separationes partium, quæ in operationibus ipsorum semper interveniunt. Itaque summa rei quam mandamus huc spectat; ut illa separatio et reciprocatio rarefactionis et condensationis omnino prohibeatur, atque opus caloris intra corpus ipsum atque ejus claustra vertatur: hoc enim fortasse Proteum materiæ per manicas constructum tenebit, et se versiones suas experiri et expedire compellet. De hoc complura nobis in mentem veniunt, et alia reperiri possunt. Proponemus exemplum unum aut alterum ex facillimis, ad hoc tantum, ut percipi possit quid velimus. 2. Accipe vas quadratum ferri, in figura cubi, habeatque latera bene fortia et crassa. Impone cubum ligni ad mensuram vasis ad amussim factum, quique illud prorsus impleat. Superponatur operculum ferri non minus forte quam latera vasis; et lutetur optime, more chemicorum, ita ut sit clausissimum, et ignem tolerare possit. Deinde ponatur vas intra prunas, atque ita permittatur ad horas aliquas. Post amoveatur operculum; et vide quid factum sit de ligno. Nobis quidem videtur (cum prohibita |
